SPD Başkanı Yıldız : Binalarda “Yağmur Suyu Toplama ve Gri Su Sistemleri” teşvik ve destekler ile yaygınlaşırsa etkili olur.

Dursun Yıldız

SPD Başkanı

30 Kasım 2025

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının yaptığı düzenlemeyle büyük ölçekli özel ve kamu binalarında yağmur suyu hasadı ve gri su sistemleri 1 Ocak 2026’dan itibaren zorunlu hâle getirildi.Planlı Alanlar İmar Yönetmeliği’nde 11 Mart’ta yapılan değişiklik kapsamında yağmur suyu sistemi, depo hacmi 7 metreküpün üzerindeki yapılarda, parsel alanı 2 bin metrekareyi aşan projelerde, çatı iz düşüm alanı 1000 metrekareden büyük özel yapılar ile kamu binalarında kurulacak. Bakanlık, bu zorunlulukla yıllık ortalama 6,2 milyon metreküp su tasarrufu sağlanacağını açıkladı. Arıtılan yağmur suyunun bahçe sulamasında ve tuvalet rezervuarlarında kullanılacağı belirtildi.

Gri su sistemi, yatak kapasitesi 200’ü geçen konaklama tesislerinde, inşaat alanı 10 bin metrekareyi aşan AVM’lerde ve 30 bin metrekare üzerindeki kamu binalarında zorunlu kılındı. Duş, küvet ve lavabolardan elde edilen gri suyun arıtılarak yalnızca tuvalet rezervuarlarında kullanılacağı ifade edildi. Bu uygulamayla yıllık yaklaşık 4 milyon metreküp su tasarrufu elde edileceği bildirildi.

Temel faydaları

Türkiye,  iklim değişikliği etkilerinin artmakta olduğu bir bölgesel kuraklık ülkesi. Bu nedenle  yağmur ve gri su sistemleri talebi düşürerek su kaynaklarının üzerindeki baskıyı azaltma konusunda önemli bir işlev üstlenecektir. Özellikle meteorolojik kriterleri sağlayan bölgelerde kentsel  ölçekte  çatı suyu hasadı yaygınlaştırıldığında şebekeden çekilen su azalacak  bu durum arıtma tesislerinin ve barajların yükünü hafifletecektir. Gri su sistemlerinin en önemli faydası binalara içme ve kullanma suyu sağlayan şebeke sisteminden tasarruf ederek temiz su sistemlerinin miktar olarak daha fazla korunmasını sağlamaktır. Bunun yanı sıra gri suyun kullanılmasıyla kentsel atıksu arıtma sistemlerinin üzerindeki yük de azaltılmış olmaktadır.

Yağmur suyu hasadı ve gri su sistemlerinin yaygınlaşması  mevcut su’da talep yönetimine olumlu katkıda bulunacaktır. Bunun yanısıra bu sistemlerin zorunlu hale gelmesi toplumun su’ya olan bakışının ve su kullanım alışkanlıklarının da olumlu yönde değişmesine katkıda bulunacaktır. Bu sistemlerin tutarlı bir şekilde uygulanması, su kaynaklarının azaldığına dair farkındalığın arttırılması ve su kaynaklarının korunmasında dair toplumsal bilincin geliştirilmesine da katkı sağlayacaktır.

Ancak bu yönetmelik mevcut binalara otomatik ve genel bir zorunluluk getirmemektedir.

Mevcut bir bina “yeni bina statüsüne yakın kapsamda” tadilat alıyorsa, belediye yağmur suyu ve gri su sistemi kurulmasını isteyebilecektir. Bu nedenle bu sistemlerin mevcut binalara uygulanması için çeşitli teşvik tedbirlerine, desteğe  ve hibelere ihtiyaç vardır.  

Su Verimliliğine katkısı

Bakanlığın açıkladığı yılda toplam 10 milyon m3’lük  hedefe ulaşılabilmesi zaman alabilir. Ancak bu konuda artacak olan toplumsal bilinç ile uygulanacak teşvikler  bu sürenin kısalmasında etkili bir rol oynayacaktır. Yağmur suyu ve gri su sistemlerinin  teknik ve ekonomik fizibiliteleri ve yapılabilirlik analizleri  Su Yönetimi Genel Müdürlüğünün Su Kaynaklarında İklim Değişikliğine Uyum Projesi kapsamında incelenmiştir.  Bu Projenin Nihai raporu da Şubat 2023’te yayınlanmıştır.  Bu çalışmada konut, fabrika, otel gibi  yerlerde bu sistemlerin hangi şartlarda ekonomik olarak uygulanabilir olduğu  detaylı bir şekilde araştırılmıştır. Bu çalışmada elde edilen sonuçlara göre Türkiye’de meteorolojik ve  teknik kriterlere uygun olan bölgelerde yapılması durumunda, bu sistemlerin gerek su miktarı olarak gerekse su kullanımı anlayışına olan etkisi açılarından faydalı olacağını  öngörebiliriz.

Su kaynaklarının sınırlı olduğu  bölgelerde ilave su temin etmek için  bunlar gibi alternatif yöntemler kullanılması, suyun daha uzak bölgelerden getirilmesi veya arıtma işlemlerinin maliyeti gibi faktörler nedeniyle su ücretlerinin azalmasına katkıda  bulunabilirler.

Ancak  2026 yılının başından  itibaren getirilen bu zorunluluk sadece “belirli kriterleri taşıyan binalar” için geçerli  yani her bina bu kapsama girmiyor. Bu nedenle geniş bir yaygınlık için zaman ve teşvik gerekecek gibi görünüyor.

Teknik ve İdari Zorluklar

Bu sistemlerin mevcut yapılar için uygulanması zorunluluğu , yapının  kapasitesine  ve mimari uygunluk durumuna bağlı olduğu görünüyor. Bu sistemler  esas olarak  belirli kriterlerdeki yeni yapılarda zorunlu tutuluyor. Mevcut binalarda yağmur suyu hasadına yönelik projeler  esaslı tadilat olarak tanımlanmadığından yapı ruhsatı alınması ve projenin onaylatılması zorunlu değildir.  Yeni yapılacak binalarda ise yağmur suyu hasadı projeleri (depo ve sıhhi tesisat), yapı projeleri ile birlikte yapı ruhsatı başvurusunda bulunulan kurumun  onayına sunulmaktadır.

Hem yağmur suyu hasadı hem de gri suyun kullanımına  yönelik düzenlemelerin yapılacağı mevcut yapılarda, yapıların eski olması ya da sahibinin değişmiş olması nedeniyle sıhhi tesisat projelerine ulaşmak zordur. Yapıların  sıhhi tesisat projesi olsa dahi bazı yapılarda tadilata gidilmesine rağmen bu değişikliklerin projeye yansıtılmadığı durumlar yeni uygulamada  teknik zorluklar yaratacaktır.

Yağmur suyu hasadı  sistemlerinin geri ödeme sürelerini, yani ekonomik yapılabilirliğini etkileyen  en önemli unsurlar; bölgedeki yağış miktarı, çatı alanı ve şehirdeki suyun birim fiyatıdır. Yağmur suyu ve gri su kullanım projeleri  fayda maliyet analizi, teknik yapılabilirlik ve sürdürülebilirlik analizleri yapılarak uygulamaya konulacaktır. Bu kapsamda bazı bölgeler için mevcut binalarda  bazı teknik uygulama zorlukları ortaya çıkabilir.  İdari zorluklar olsa bile bunların aşılması  daha kolay olacaktır. Belediyelerin  bu konuda  hazırlık yapması gerekecektir.

Gri su kullanılmasına ilişkin fayda maliyet analizi, özellikle mevcut binalarda  teknik yapılabilirlik ve sürdürülebilirlik analizlerine ihtiyaç duyar. Depolama tanklarının yeraltına alınması çok uygun. Gri suyun sadece tuvalet rezervuarlarında kullanılması hususu da halk sağlığı açısından düzenlemenin güçlü yönlerinden biridir. Düzenlemenin teknik açıdan en zayıf yönü ise mevcut binalarda uygulanmasında ortaya çıkabilecek teknik  ve ekonomik uygulama zorlukları olabilir. Bu düzenlemenin  mevcut binalarda uygulanmasında  karşılaşılacak sorunlar    olacaktır. Bu hususlar ve uygulamanın mevcut binalarda yaygınlaştırılmasına yönelik teşvik tedbirleri dikkate alınarak yönetmelik gelecekte  revize edilebilir.

Kamu yapıları için yapılan etütler gri su sistemlerinin yağmur suyu ile birlikte kullanılmasının daha verimli olduğunu ortaya koymaktadır. Bu durum da teknik açıdan zayıf yön olarak ortaya çıkmaktadır.

Destek ve Teşvik İhtiyacı

Bu sistemlerin yaygınlaşması için devlet veya belediyeler, yağmur suyu depoları, filtreler ve gri su arıtma üniteleri için  belirli oranlarda  hibe sağlayabilir. Binaların, sitelerin veya küçük sanayinin dönüşüm maliyetleri uzun vadeye yayılarak daha karşılanabilir hale getirilebilir. Yağmur suyu/gri su kullanan aboneler için su faturaları ilk kademesi daha ucuz olması sağlanabilir. Bunun yanısıra bu binalarda emlak vergisi indirimi uygulanabilir. Organize Sanayi Bölgeleri’nde gri su arıtımı yapan tesislere elektrik ücretleri indirimi, atıksu bedelinde muafiyet ,KDV muafiyeti gibi teşvikler uygulanabilir.

Hem yağmur suyu hasadı hem de gri suyun kullanımına ilişkin bu düzenlemenin daha etkili olabilmesi , yeni yapılacak binaların yanısıra mevcut binalarda da uygulanabilmesi ile  mümkün olacaktır. Bu sistemlerin zorunluluk dışında kalan mevcut yapılarda  tercih edilmesi ise  ancak bu projeler için  büyük teknik , idari kolaylık sağlanması ve ekonomik teşvikler sonucu mümkün olabilecektir. Bu sistemler Türkiye’nin uzun vadeli su stratejisi içinde diğer temel politikaların yanısıra  su verimliliği anlayışının geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması kapsamında  mutlaka yer almalıdır.