SPD Başkanı Yıldız :Ankara acilen Su Talebi Yönetimine geçmeli

Dursun Yıldız

Su Politikaları Derneği Başkanı

Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Mansur Yavaş,  18 Nisan 2025 tarihinde ASKİ Genel Müdürlüğü’nde düzenlenen Kuraklık Acil Eylem Planı Toplantısı’nda önemli açıklamalarda bulundu. Ankara’da son yıllarda ciddi yağış eksikliği yaşandığına dikkat çeken Yavaş, su krizine karşı sert tedbirler alınması gerektiğini vurguladı ve plansız, amaç dışı kullanıma müdahale edilmesi gerektiğini ifade etti.

Toplantıda Ankara’nın kuraklık sorunu  ele alınarak alınması gereken tedbirler üzerine konuşuldu.

Ankara’daki kuraklık ve su temininin sıkıntıya girme tehlikesi üzerine Su Politikaları Derneği Başkanı Dursun Yıldız Şu açıklamaları yaptı;

MGM tarafından yayınlanan son 6 aylık meteorolojik kuraklık haritasında Ankara olağanüstü kurak olarak görülüyor. Bu kuraklık 2 yıl üst üste bu seviyede gerçekleşirse Ankara’nın su kalitesi güvenliği tehlikeye girecektir.

ASKİ Genel Müdürlüğü verilerine göre halen Ankara barajlarında mevcut ve aktif olarak kullanabilecek durumda olan su miktarı 221 milyon m³.Bu su geçen yıl aynı tarihte 577 milyon m3 imiş. Ankara’ya günde verilen ortalama su miktarı 1,4 milyon m³ . Bu durumda Kızılırmak suyu dikkate alınmazsa mevcut su rezervi sadece 5 ay yeter. Kızılırmak Kesikköprü Barajından çekilecek su günlük maksimum 400 000 m³ olarak dikkate alınırsa, buna 7 ay daha eklenir ve bu süre bir yıla çıkar. Önümüzdeki yıl kurak geçerse Ankara’da su kalitesi sorunu başlar. Ankara’da mevcut barajlar iki yıl üst üste kurak dönemi karşılayamıyor. Bunun için Çamlıdere Barajına Gerede Tüneli ile Işıklar Regülatöründen su aktarılıyor ancak bu havzadan yeterli su gelmiyor. Bu durumda Ankara’ya ilave temiz su gelebilecek tek havza Gerede Çayı Havzası. Buradaki Işıklı Regülatörü yerine bir baraj yapılırsa ve havza kirletilmeden temiz tutulursa  Çamlıdere Barajı temiz su ile daha çok beslenir. Çamlıdere Barajının aktif rezervuar hacmi yaklaşık 1 milyar m³ ‘tür. Bu hacim  Ankara’ya yaklaşık 2  yıl kesintisiz su temin edecek  büyüklüktedir. Ankara özelinde kuraklığa alınacak en acil tedbir mevcut suyun en verimli şekilde kullanılması ,ikinci acil tedbir de Çamlıdere Barajına gelen suyun arttırılmasıdır. Mevcut suyun verimli kullanılmasına önce yaklaşık %35 olan şebeke kayıplarını azaltarak başlanmalıdır. Aşırı su  kullanımları kısıtlanmalıdır.   Bu konuda yıllardır yeterli ilerleme sağlanamıştır. İstanbul’da şebeke kayıp kaçak oranı %20’nin altına indirilebiliyorsa Ankara’da da bu başarılabilir. Bu gerçekleştiğinde  Ankara kenti  dönemsel kuraklıklara daha dirençli hale gelecektir.

Ankara’da suyun %85’ini %15 kullanıyorsa büyük bir dengesizlik oluşmuş demektir.

Ayrıca Sn Başkanın açıklamasında “Daha önceki yıllarda yüzde 85 civarındaki su tüketimi yüzde 15 civarındayken birdenbire 15-30 ton arasının çok daha arttığını ve Ankara’nın tamamının su kullanımında yüzde 85’inin 15’ini kullanmasına rağmen, geri kalan yüzde 15’inin de yüzde 85’ten fazla su kullandığını müşahede ettik. Bizim buna müdahale etmemiz gerekiyor.” cümlesi var. Bunun anlamı Ankara’da %15 in suyun yüzde 85’den fazlasını kullanıyor olması ,eğer açıklamayı doğru anlıyorsak ,büyük bir dengesizliğin oluştuğunu gösteriyor. 15-30 ton arasında su kullanımındaki artışın önemli bir nedeni olmalı. Aslında bu su kullanımında sektörlerin payı (sanayi,tarım vb) nın detaylı olarak incelenmesi ,açıklanması ve sıkı bir şekilde denetlenmesi gerekiyor.

Sayın Başkan Mansur Yavaş bu konuda daha sıkı önlemler alacaklarını belirtmiştir. Bu plansız kullanımda çok aşırı kullanımlar takip edilerek engellenmeli. Belirli bir kotanın üzerinde su kullanımın bedeli ise çok yüksek olmalıdır. Plansız kullanımın azaltılması  için toplumsal su kullanım bilinci ve denetimler arttırılmalıdır.

Ankara için nasıl bir su yönetimi planı ve stratejisi gerekli

Diğer birçok büyük kentlerimizde olduğu gibi Ankara’nın da Ankara İli İçmesuyu, Atıksu ve Yağmursuyu Yönetimi Master Planı çalışmaları 2020 yılında başlamış ve son aşamaya gelmiştir.

Ankara Master Plan Çalışması, hedef yılı 2054 olmak kaydıyla 2030 ve 2040 ara yıllarını dikkate alacak şekilde, Ankara’nın büyüme ve gelişmesine paralel artış gösteren içmesuyu talebini ve atık suların toplanması ve arıtılması ihtiyacını karşılamaya; yağmursularının herhangi bir zarara sebebiyet vermeden uzaklaştırılmasın yönelik hizmetlerin ulusal  ve uluslararası standartlara uygun, sürdürülebilir, uzun vadeli olarak gerçekleştirilmesini amaçlamaktadır.

Bu plan Ankara’nın uzun vadeli su yönetimi yol haritasını oluşturacaktır. Ancak ülkemizde su yönetiminde merkezi olarak yasal ve kurumsal düzenlemeler için çalışmalar sürmektedir. Bu çalışmalar kapsamında su yasası taslağı yasalaşacak ve nehir havzası ölçeğinde  entegre su yönetimine geçilecektir. Bu konuda ASKİ dahil olmak üzere Büyükşehirlerimizin su ve kanalizasyon idareleri hazırlık yapmalıdır.

Bu konuda büyükşehirlerin hazırladıkları Su Yönetimi Master Planları ile  Su Yönetimi genel Müdürlüğünce hazırlatılan Havza su yönetimi, kuraklık, taşkın yönetimi gibi planların uyumlu olması büyük önem taşımaktadır. Ayrıca bu planların uygulanabilmesi için gerekli finansman modellerinin oluşturulması  ve  uygulamayı yapacak kurumun gündelik popülist politikalardan ve baskılardan uzak olarak sadece  kamu yararı ve toplumsal çıkarları öncelemesi gerekecektir.

Bunun için de su yönetimimizde ve planların uygulanmasında  öncelikle  radikal bir düşünce değişikliğine ve yeni bir anlayışa  ihtiyaç bulunmaktadır.

Ülkemizde öncelikle, belirlenen su politikaları ve planlar ve stratejilerin uygulanmasının önünde hangi engellerin yer aldığı ve bu eşiklerin nedenleri ve nasıl ortadan kaldırılacağı ele alınmalıdır. Bu konuda atılacak adımların başarıya ulaşması, raflarda mevcut olan veya hazırlanan birçok plan ve programın uygulamaya geçirilmesi imkanını arttıracaktır. Çözüm için somut adımların atılmasını sağlayacaktır.

Ankara için hangi önlemler alınmalı ?

Ankara’da alınması gereken önlemler ;

1.  Çamlıdere Barajına  -Gerede Sisteminden  daha fazla suyun çevrilmesinin sağlanması, 
2. Şebekelerdeki su kayıp ve kaçaklarının önlenmesi
3. Aşırı su tüketimlerinin denetim altına alınması
4. Su yönetiminde ve su kullanımında verimlilik bilincinin arttırılması

olarak sıralanabilir.

Ankara’da hem su yönetim anlayışı hem de su tüketimi alışkanlıkları yeniden gözden geçirilmelidir. Biz Su Politikaları Derneği olarak yıllar önce Ankara’nın dönemsel kuraklıklara karşı kaliteli su güvenliği açısından kırılgan olduğunu belirtmiştik. Ankara’da su sorunu miktar olarak değil ama kalite olarak ortaya çıkar demiştik. Kurak bir dönemin sonrasında bu tehdit gündeme gelmiş durumda. Ankara acilen suda Talep yönetimine geçmelidir. Suda Talep yönetiminde hem idarenin hem de kullanıcıların suyu en etkili  şekilde yönetmesi ve abonelerin de en verimli şekilde  kullanması gerekiyor.

Tarımsal sulamada verimsizlik su yönetiminde ülkemizin en büyük sorunlarından biridir.Klasik yüzey sulama ile sulama suyunun yaklaşık yarısına yakını bitki köküne ulaşmadan kayboluyor. Bunun önlenmesi için Türkiye çapında çalışmalar mevcut Klasik sulama sistemlerinin yaklaşık %35’i rehabilitasyon projesi kapsamında modern basınçlı sulama sistemlerine dönüştürüldü. Tarım Bakanlığı programları kapsamında   çiftçilerimize  bu modern sulama sistemlerine geçiş  maliyetinin yarısı da hibe olarak veriliyor. Ancak ülkemizde tarımın yapısal sorunları ve çiftçimizin kronik hale gelen girdi maliyeti sorunları nedeniyle çiftçimizin modern sulama sistemlerinin maliyetlerini karşılaması çok zor. Burada çitçimize sulama birlikleri ve sulama kooperatifleri aracılığıyla daha büyük devlet desteğine ihtiyaç var. Suyun daha verimli kullanılmasında Sulama Kooperatifleri ve Sulama Birlikleri daha aktif roller üstlenmeli. Ancak bu görevi daha etkin bir şekilde yapabilmeleri için bunların kurumsal ve mali  yapılarının radikal değişikliklerle güçlendirilmesi gerekir. Ayrıca özellikle Büyükşehir Belediyelerimizin Tarımsal Kalkınma Dairesi Başkanlıkları, çiftçilerimizin modern sulama sistemlerinin ihtiyaç duyduğu enerjiyi Güneş ve Rüzgar gibi yenilenebilir kaynaklardan üretmeleri konusunda desteklerini arttırabilirler. Tarımda su verimliliğini arttırmak için birçok adımın birbirini tamamlayan şekilde atılması ve Belediyelerin Merkezi yönetimle işbirliği içinde olması gereklidir.

Başkentte su kısıtlaması olmaz

Ankara’da Sn Başkan tarafından yapılan açıklamalar doğrultusunda  denetimlerin arttırılacağını ve suyun daha verimli kullanılmasına yönelik çalışmalara hız ve öncelik verileceğini düşünüyorum. Ankara’da su temini konusunda sorunlar ancak önümüzdeki yılın da aşırı kurak geçmesi ile gündeme gelebilir. Bu da su miktarı kısıtlamasından daha çok şebeke suyu kalitesinde düşüş olarak yaşanabilir. Sayın Başkan Mansur Yavaş’ın  belirttiği gibi “Ancak görünen o ki bu sıkıntı sadece bu yıla ait değil. Önümüzdeki yıllarda da mutlaka yaşanacak” ise bugünden önlemlerin alınması ve Ankara’nın Su’da Talep Yönetimine geçmesi gereklidir. Bu yapılırken  insani su hakkı kapsamındaki  ücretsiz su temini ve yoksulların suya ulaşma hakkı en üst seviyede korunmalıdır.