SPD Başkanı Yıldız : Su baskısı altındaki turistik yörelerde değişken tarife ve  talep yönetimi uygulanmalıdır.

 Su talebi yönetiminde fiyat temelli ve teşvik temelli programlar birlikte ele alınmalıdır. Su baskısı altındaki turistik yörelerde  değişken su tarifesi  ve su verimliliği teşvikleri uygulanmalı.

Türkiye’nin tatil yörelerinde artan mevsimsel pik su talebinin daha iyi yönetilmesi gerekiyor. Su talebi yönetiminde fiyat temelli ve teşvik temelli programlar birlikte ele alınmalıdır.

Dursun Yıldız

Su Politikaları Uzmanı

Su Politikaları Derneği Başkanı

Su’da arz yönetimi ortaya çıkan ihtiyacın hızla karşılanmasına yönelik plan program ve uygulamaları kapsar. Nüfusu  yıl içinde çok değişmeyen ve yıldan yıla da belirli bir oranda artan  yörelerde su talebinin karşılanması için planlama yapmak ve uygulamak çok zor değildir.Ancak özellikle Ege ve Akdeniz bölgelerimizdeki Kuşadası, Foça, Bodrum,  Marmaris, Çeşme, Didim, gibi tatil yörelerimiz, yaz aylarında 10 kata varan nüfus artışlarıyla bu kapsamın dışında kalmaktadır. Sadece yaz dönemindeki bu yüksek talebin karşılanmasına yönelik baraj, isale  hattı, şehir şebekesi, arıtma tesisi, atıksu arıtma tesisi projelerinin ekonomik yapılabilirliği de düşük çıkabilmektedir.

Artan iklim değişikliği etkisi, bu bölgelerimizde artan yerli ve yabancı turist sayısı, plansız kentleşme, uzun zamandır arazi planlaması ve su kaynakları planlamasının birlikte ele alınmayışı, yüksek su kayıp ve kaçak oranı, verimsiz kullanım gibi  nedenlerle her geçen yıl su sorunları artmaktadır.

Su sorunu kronik hale gelmeden adım atılmalı

İki yıl üstüste yaşanan bölgesel kuraklıklar bu yörelerimizde su temininde büyük sorunlara hatta bu yıl da olduğu gibi su kesintilerine neden olmaktadır. Uzmanlar önümüzdeki yıllarda bölgesel kuraklıkların şiddetinin ve tekerrürünün  artarak devam edeceğini açıklamaktadır. Su teminindeki yetersizlikler kontrolsüz su çekimine ve çevresel bozulmalara da neden olmaktadır. Tatil yörelerimizde şehir şebekesinden temin edilen suyun yetersiz kalması veya o bölgeye ulaştırılamaması nedeniyle çok miktarda kuyu açılarak kontrolsüz yeraltısuyu çekilmektedir. Bu durum Bodrum başta olmak üzere yeraltısuyuna denizsuyu girişimine ve su kalitesinin bozulmasına da neden olmaktadır.

Arz ve talep yönetimi birlikte olmalı

Tatil yörelerimizde hızla artan ve  turistik dönemde en yüksek seviyeye çıkan su ihtiyacını sadece arz yönetimi ile karşılayabilmek, yani başka hiçbir önlem almadan bu ihtiyaç için her koşulda su temin etmeye çalışmak doğru ve sürdürülebilir bir politika değildir. Bu nedenle bu  yörelerimizde öncelikle yapılacak imar planlarına su temin şartı getirilmelidir. Ayrıca  su konusunda arz ve talebin birlikte yönetilmesi gerekmektedir. Bu  kapsamda acil tedbir olarak önce su kayıp ve kaçaklarının en düşük seviyeye düşürülmesi gerekir. Bunun yanısıra su verimliliği konusunda toplumsal bilinci arttırıma çalışmaları önem taşır. Aşırı su tüketiminin sıkı bir denetim altına alınması ve su dağıtımında adaletin sağlanması da gerekir. Tatil yörelerimizin sürekli yaşayan  yerlilerine insani su tüketim hakkı ve kademeli su tarifesi uygulamasıyla, hane halkı gelirinin %3’ünü aşmayacak şekilde, su temin edilmelidir.

Değişken su tarifeleri

Bunun dışındaki yoğun su taleplerinin yönetimi  için  suyun  fiyatlandırması bir araç olarak kullanılabilir. Su  sorunu yaşayan turistik bölgelerdeki mevsimsel su talebini  karşılayabilmek için değişken bir su tarifesi uygulanabilir. Bu tarife suyun yoğun kullanım dönemini ve kullanılan su miktarını dikkate alabilir. Bu su tarifesindeki bedel takdiri  kullanıcılar arasında  tüketim miktarına, suyun kullanıldığı yere ve amaca göre tespit edilebilir. Bu programda fiyatlandırma  statik (önceden belirlenmiş sürelerde göre farklı bedel)  ve dinamik  (kısa sürede  hızla değişen) fiyatlandırma olarak da belirlenebilir.

Etkili denetim ve teşvik

Bunun yanısıra tatil yörelerinde su verimliliği en sıkı şekilde denetlenmeli ve ayrıca verimli su kullanımı, suyun çevrimiçine alınarak tekrar kullanımı ,verimli projeden verimli  kullanıma kadar  en etkin yöntemlerle teşvik edilmelidir.Su talebi yönetiminde fiyat temelli ve teşvik temelli programlar birlikte uygulanmalıdır.

Tatil yörelerimizde çok yüksek mevsimsel su talebi ve su kıtlığı koşullarında kentsel su arzının sürdürülebilirliğini artırmak için  diğer verimlilik, teşvik ve denetim tedbirlerinin yanısıra  ihtiyaç sahibi kesimin insani su hakkını gözeterek  bir  dinamik su fiyatlandırma stratejisi de  sorunun sürdürülebilir çözümüne katkı sunacaktır.

Su Verimliliği Eylem Planı

Su Verimliliği Strateji Belgesi ve Eylem Planı 2023 yılında yayınlanmış ve  2024 yılının Temmuz ayında  Tarım ve Orman  Bakanlığı ile  Kültür ve Turizm Bakanlığı arasında “Su Verimliliği Seferberliği İşbirliği Protokolü imzalanmıştı.

Bu kapsamda 2033’e kadar turizmde su verimliliğinin harekete geçirilmesiyle, kullanımlarda yüzde 40’a varan su kazanımları hedeflenmiştir.  Hedeflerin gerçekleşmesine yönelik  sektörel su verimliliği rehber dokümanları yayımlanmıştır. Turizm Sektörü İçin Su Verimliliği Rehberi’nde yer alan, sektöre özgü, dünyada kabul gören, mevcut en iyi tekniklerin yaygınlaştırılması amaçlanmıştır. Bu hedeflerin tutturulması için değişken su tarifesi ve su verimliliği teşvikleri önemli rol oynayacaktır.