Dünyanın gıda güvencesi neden tehlikede ?

30 Ekim 2024

Gıda güvencesi tüm insanların, her zaman aktif ve sağlıklı bir yaşam için besin ihtiyaçlarını ve gıda tercihlerini karşılayan yeterli, güvenli ve besleyici gıdaya fiziksel, sosyal ve ekonomik erişime sahip olmasıdır (FAO, 2003)

Gıda güvencesi kavramı zaman içerisinde değişim göstermiştir. 70’li yıllarda yaşanan küresel gıda krizi tartışmalarında ortaya çıkan kavramın ilk odağı gıda tedariğinin miktarı ve sürdürülebilirliği olmuştur. Sonraki 30 yıllık dönemde ise kırılgan grupların gıdaya erişimi, gıdanın besinsel içeriği ve gıda güvenliği boyutları eklenerek kapsamı genişlemiştir(FAO, 2003). Bugün gıda güvencesinin dört temel boyutu bulunmaktadır. Bunlar, gıdanın bulunabilirliği (yeterli miktarda gıdanın mevcut olması), gıdaya ulaşılabilirlik (fiziksel ve ekonomik olarak erişilebilir olması), gıdanın kalite ve güvenliği (insan tüketimine uygun nitelikte olması ve besinsel ihtiyaçları karşılayabilmesi) ve ilk üç boyutun istikrarlı bir şekilde sürdürülmesidir (Niyaz ve İnan, 2016).

Gıda güvencesi sorununun dünyada ortaya çıkmasında doğa olayları, politik istikrarsızlıklar, sosyal olaylar ve ekonomik faktörler  temel etkenleri oluşturmaktadır.

Gıda güvencesi üzerinde; iklim değişikliği, kullanılabilir suyun azalması, tarım arazilerinin kuraklaşması, erozyon, toprağın verimsizleşmesi ve tuzlanması, ürün hastalık ve zararlılarının direnç kazanması, tarım arazilerinin miras paylaşımı yoluyla küçülmesi etkili olmaktadır. Ayrıca hızlı nüfus artışı, köyden kente göçün artması, ülkelerin sosyal huzursuzlukları, biyoyakıt tüketiminin yaygınlaşması, organik gıdalara olan talebin artması, yüksek miktarlarda gıda stoklanması, istikrarsız ve yüksek gıda fiyatları, israf, düşük gelir ve işsizlik gibi nedenler önemli rol oynamaktadır.

Dünyada gıda güvencesinin sağlanamamasının nedenlerini enerji fiyatlarındaki yükselme, tarımsal yatırımların azalması, tarımsal üretimde durgunluk, ekonomik büyüme ve nüfusun artmasıyla birlikte gıdaya olan talebin artması, ticareti bozucu destekler, ekolojik bozulma ve biyoyakıt kullanımı şeklinde sıralamaktadır. Dünya’da gıda güvencesinin sağlanmasında iklim değişikliğinin getirdiği sorunlar, gıda güvencesi üzerinde olumsuz bir etki oluşturmaktadır. Olumsuz bu etkiler sonucunda ise insanların en temel gereksinimi olan gıda hakkında güvencesizlik ortaya çıkmaktadır. Yaşanan bu krizlerin yanında nüfus artışı, kuraklık ve petrol (dolayısıyla mazot) fiyatlarında görülen dalgalanmalar tarımsal üretimi doğrudan etkilediğinden gıda güvencesinin sağlanmasında olumsuz etkiler göstermektedir(Koca,Somuncu 2021).

İklim değişikliği, dünyada pek çok türün, ekosistemlerin ve buna dayalı olarak hayvancılık üretim sistemlerinin sürdürülebilirliğini etkileyen önemli bir tehdit kaynağı olarak görülmektedir.

Kaynaklar

Koca, Ramazan & Somuncu, Mehmet. (2021). Gıda Güvencesi Konusunda Türkiye İçin Bir Değerlendirme.Available from: https://www.researchgate.net/publication/377232557_Gida_Guvencesi_Konusunda_Turkiye_Icin_Bir_Degerlendirme [accessed Oct 16 2024].

Food and Agriculture Organization Of The United Nations (FAO), 2003, Trade Reforms And Food Security

Al-Rub, F.A, 2020, Food Safety Hazards, GAVIN eBooks

Niyaz, Ö. C., İnan, İ.H., 2016, Türkiye’de Gıda Güvencesinin Mevcut Durumunun Değerlendirilmesi, Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi,13(2) : 1 – 7