AMASYA’nın içme suyu güvenliği neden riske girdi ?

Amasya’nın suyunun %60’ı kaynaklardan sağlanıyor. Kuraklık kaynak verimini düşürdü. Yeraltısuyu talebi karşılamada yetersiz kaldı. Su kesintileri başladı. 

Dursun Yıldız

SPD Başkanı

25 Ağustos 2024

Amasya Belediye Başkanı’nın kesinti yapmazsak 10 günlük suyumuz kaldı açıklaması Amasya ‘nın içme ve kullanma  suyu güvenliği konusundaki kırılganlığını ortaya koydu. Amasya’daki yaşanan su temini sorunu esas itibariyle  ülkemizde yaşanan bölgesel kuraklığın bir sonucudur. Ancak Amasya merkez ilçesinin içme suyu konusunda büyük oranda kaynakları bağlı olması  ve barajlı bir depolama tesisinin olmaması  su güvenliği konusundaki kırılganlığını arttırmaktadır. Amasya bölgesindeki barajlar, göletler  geçen yılın sonbahar ve kış yağışlarının yetersiz olması nedeniyle yeterince dolmadı. Bu durum sulama suyu için kullanılan Yedikır Barajındaki suyu da olumsuz etkiledi. Geçen yıl bu dönemde  %30  oranında dolu olan Barajdaki su miktarı ölü hacim seviyesinin de altına inmiştir.  

Amasya Belediyesi içme suyu ihtiyacını Akdağ su kaynaklarının yanı sıra şehir içindeki kuyulardan karşılamaktadır. Kuyular, su ihtiyacının bir kısmını karşılamakta olup esas su kaynağı Akdağ kaynaklarıdır. Amasya ili Merkez İlçesine temin edilen suyun %60’ı Akdağ su kaynaklarından %40’ı ise yeraltısuyu kuyularından karşılanıyor.

Amasya’nın Merkez ilçesine Akdağ kaynağından gelen ortalama 235.0 l/s debi ilçenin su ihtiyacını büyük ölçüde karşılamaktadır. Fakat Akdağ kaynağı her ay aynı verimle ilçeye su verememektedir. Akdağ kaynağının yetersiz olduğu durumlarda, su temini kuyulardan desteklenmektedir. Bu yıl bu kaynaklardan gelen su azalmış ve kuyulardan çekilen su da talebi karşılamada yetersiz kalmıştır.

Geçen yıl Eylül ayı başında da Amasya’daki baraj ve göletlerde su azalmıştı.Amasya genelindeki baraj ve göletlerin ortalama doluluk oranı %35 olmuş, sulamada kullanılan Yedikır barajındaki doluluk oranı ise  %27 ye düşmüşü.  Amasya da yağış rejimindeki değişkenlik geçtiğimiz yıllarda da su kaynaklarını olumsuz etkilemişti. Ancak bu yıl bu etki daha fazla görüldü ve kısıtlı su kullanımı programı da daha erken uygulamaya konulmadığı için sürekli su temini riske girdi.

Uzmanlar bu sonbaharın da sıcak ve kurak geçebileceğini belirtiyor. Sonbahar ve Kış yağışları özellikle kar yağışları barajlarımızda su depolamak için çok önemli .Bu yağışlarda azalma  ve sıcak hava dalgaları nedeniyle aşırı buharlaşma depolanan suyu azaltıyor. Plansız ve verimsiz su tüketimi de sonunda su kesintilerini gündeme getirebiliyor.

Mevcut durumun aşılması için Sn Başkan açıklama yaptı. Önemli olan su kullanıcılarının bu açıklamanın gereğini yerine getirip yağışlı döneme kadar su kullanımını en aza indirmeleri.

Amasya’nın içme suyu kaynakları ve su yönetimi

Amasya merkez ilçede  içme ve kullanma  suyu barajlı bir depolama tesisinden değil  kaynaklardan ve yeraltısuyundan karşılanıyor. Bu su kaynakları, her ay aynı verimle çalışmamaktadır. Kaynaklardan gelen su azaldığında kuyular talebi karşılamada yetersiz kalmakta ve mevsimlere bağlı olarak şehirde su sıkıntısı yaşanmaktadır   Bu nedenle öncelikle Amasya’da su daha planlı ve verimli kullanılmalıdır.. Bu dönemde ise mutlak tasarruf programı uygulamasına geçilmeldir.  Su yönetimi bu tasarrufun uygulanıp uygulanmadığını kontrol etmelidir. Gerektiği zaman da su kesintisi ve kısıtlı su temini programını uygulamaya koymalıdır. Bu kararlar tam zamanında alınmazsa ve uygulamalar  kontrol edilmezse  su temini daha uzun süreli  riske girer. Bu da abone hane halkı için  birçok ekonomik ve hijyenik sorunları beraberinde getirir.

Amasya şehrinin  mevcut su kaynakları Akdağ Kaynakları (5,68 hm3/yıl), Karasu Kaynakları (0,95 hm3/yıl) ve Yeraltısuyu Kuyuları (12,30 hm3/yıl) olmak üzere toplam 18,93 hm3/yıl olarak belirlenmiştir

Amasya’ya ilave su temini projeleri hızlanmalı

Samsun-Ladik Tersakan Barajı İçme-Kullanma ve Sulama Suyu Temini Projesi ve Amasya Merkez İçmesuyu projesi ile Amasya’ya  yılda  toplam yaklaşık 11 milyon m³ ilave su temini planlanmıştır.

 Planlama Raporu hazırlama çalışmaları devam eden Ladik Tersakan Barajından Amasya Merkeze 3  hm3/yıl içme suyu sağlanması planlanmaktadır.

Amasya Merkez İçmesuyu Temini Projesi ile Kırkgöz kaynaklarından 3,59 hm³/yıl ve Değirmendere Göletinden 4,42 hm³/yıl olmak üzere toplam 8,01 hm³/yıl ham su arıtma tesislerinde arıtılarak Amasya il merkezi ile Fındıklı, Boğazköy beldelerinin ve güzergah üzerinde bulunan civar yerleşimlerin  2055 yılına kadar  içme-kullanma suyu ihtiyaçları sağlanmış olacaktır.

Bu projelerin hızlanması ve tamamlanması  Amasya’nın Su Güvenliğini arttıracaktır.  Bu projelerin tamamlanması ile Amasya’nın yeraltısuyu çekimi de azalacaktır. Böylece hem yeraltısularımız korunmuş olacak hem de su iletiminin  birim maliyeti düşecektir.

Amasya Belediyesi Su Verimliliği Seferberliği kapsamında geçen yıl yayınlanan Su Verimliliği Stratejisi ve Eylem Planı raporundaki tedbirleri uygulamaya çalışmalı. Suyun daha verimli olarak kullanılabilmesi için toplumsal su kullanım bilincini arttıracak çalışmalar yapmalı. Su kayıp ve kaçaklarının önlenmesi çalışmalarına öncelik vermeli.