İstanbul hidrolojik kuraklık  kıskacında!

Her yıl  daha çok  su fakiri oluyor

Dursun Yıldız

Su Politikaları Derneği Başkanı

29 Kasım 2025

1 Ekim’de başlayan su yılında barajlarda ne kadar su olduğu kentlerin su yönetimleri tarafından tespit edilir. Bu su miktarı su yılı içindeki yağış projeksiyonları ile birlikte değerlendirilerek bir risk analizi yapılır. Bir diğer deyişle her su yılı başında kentlerin su yönetimi, mevcut suyu ve yağış projeksiyonunu dikkate alıp talebi nasıl karşılayacağını hesap ederek bir su temini planı yapar. Bu çalışmada  çeşitli senaryolarla belirsizlik analizi yapan   modeller kullanılarak risk yönetimine hazırlık yapılır ve  kentin su güvenliği sağlanmaya çalışılır.

İSKİ’nin web sayfasında yer alan  baraj doluluk oranlarının yıllara göre karşılaştırılması grafiği incelendiğinde aşağıdaki sonuçlar ortaya çıkmaktadır.

2015 yılından başlayarak İstanbul barajlarında  baraj doluluk oranları üç yıl hariç sürekli bir azalma eğilimi göstermektedir.  Bu durum, İstanbul’da azalan yağış, artan sıcaklık, artan nüfus ve  su talebi karşısında  İstanbul’un su arz güvenliği riskinin artmakta olduğunu göstermektedir. Bunun anlamı İstanbul’un hidrolojik kuraklık  ve su güvensizliği kıskacına  girdiğidir.

İstanbul’da  barajların doluluk oranlarında bir önceki yıla göre azalmanın birçok nedeni vardır. Bunların en önemlisi nüfus ile birlikte su talebi artarken yağışların azalması ve buharlaşmanın artmasıdır.  Bunun yanısıra su havzalarındaki daralma, kar yağışında azalma ve yağış rejiminde mevsimsel kaymalar da sayılabilir. Bu hususlar SPD Hidropolitik Akademi Merkezimiz tarafından ayrıntılı  bir şekilde incelenmektedir.

Ömerli  ve Terkos Barajında doluluk  %16 ve %21’e düştü.

Son 10 yıldır her su yılı başında İstanbul’un barajlarındaki su miktarının azalma eğilimi  İstanbul’un su arz güvenliği riskini arttırmaktadır. Bu durumun ortaya çıkmasında  İstanbul’un mevcut su havzalarının dışındaki  Melen Barajı’nın inşaatının hala tamamlanamamış olmasının önemli payı bulunmaktadır. Bu su yılına girerken İstanbul’un en büyük barajı olan Ömerli Barajı’nın doluluk oranının %16’ya düşmesi, önümüzdeki yıl için endişeleri arttırmaktadır. 220 milyon m3 kapasiteli Ömerli Barajındaki su miktarı halen Terkos barajındakinden daha azdır. Önümüzdeki yıl Melen Havzasında yaşanabilecek kuraklık Ömerli Barajında su biriktirilmesini riske sokacaktır.

Halen İstanbul’un günlük suyunun yaklaşık yarısı regülatörlerden yarısı ise barajlardan temin edilmektedir.

Melen Barajı Neden Önemli

 Melen Barajı Melen Çayı’ndan İstanbul’a su getirmeyi hedefleyen su temini projesinin su depolama yapısıdır. Bu barajın su depolama kapasitesi 694 milyon m3 olup İstanbul’un mevcut depolama kapasitesinin %80’ine  karşılık gelmektedir. Melen Barajı işletmeye alınsaydı İstanbul’un depolama kapasitesi yaklaşık 1,8 katına çıkacaktı.

Baraj tamamlandığında İstanbul’un su ihtiyacına  önemli katkı yapması planlanmıştı. Ancak 2016 yılında bitirilmesi hedeflenen baraj, gövdesinde oluşan çatlaklar nedeniyle halen işletme alınamamıştır. Bu nedenle Melen sisteminden  su yaklaşık 300 m pompaj ve büyük bir enerji maliyeti ile sisteme basılmaktadır. Tamamlanması durumunda Melen Barajından elektrik enerjisi üretimi de gerçekleştirilecekti. Melen Barajı’nın işletmeye alınmamış olması İstanbul’un su arzı güvenliğinin riske girmesine neden olmaktadır. İstanbul’un her su yılına barajlarda daha az su ile giriyor olması  ve barajlardaki su miktarının  her yıl azalma eğilimi ,bu riskin artmakta olduğunu açıkça ortaya koymaktadır. Bu nedenle Melen Barajı’nın hızla tamamlanması İstanbul’un su arz güvenliği için büyük önem ve öncelik taşımaktadır. Bu dönem içinde İstanbul’un su güvenliğinin sağlanması için arz ve talebin birlikte yönetilmesine ihtiyaç bulunmakta