RAPORLAR
Havzalarda sektörel su tahsisleri ile hesaplanan ekonomik gelirler birbirinden çok farklı
Batı Akdeniz Havzasında 2025 yılında normal şartlarda tarım için kullanılan 767 milyon m3 suyun ekonomik geliri 6,3 Milyar TL olarak ,Büyük Menderes Havzasında normal şartlarda tarım için kullanılan 1,6 milyar m3 suyun ekonomik geliri ise 5 Milyar TL olarak hesaplanmıştır.
Dursun Yıldız
SPD Hidropolitik Akademi Direktörü
23 Haziran 2025
Batı Akdeniz Havzasında 2025 yılında normal şartlarda tarım için kullanılan 767 milyon m3 suyun ekonomik geliri 6,3 Milyar TL olarak ,Büyük Menderes Havzasında normal şartlarda tarım için kullanılan 1,6 milyar m3 suyun ekonomik geliri ise 5 Milyar TL olarak hesaplanmıştır.
Batı Akdeniz ve Büyük Menderes Havzalarında Sektörel Su Tahsis Planı Raporları incelendiğinde havzalardaki sektörel su tahsisleri ve hesaplanan ekonomik gelirler arasında büyük farklar olduğu göze çarpmaktadır (Tablo1).
Örneğin Batı Akdeniz Havzasında toplam suyun %79’unun kullanıldığı Tarım sektöründen elde edileceği hesaplanan ekonomik gelir aynı havzada toplam suyun %3’ünün kullanıldığı sanayi, enerji, turizm ve madencilik sektörlerinden geleceği hesaplanan ekonomik gelirden daha düşüktür. Aynı havzada suyun sadece %2’sini kullanan hayvancılık sektörünün ise 1,5 Milyar TL ekonomik gelir getireceği hesaplanmıştır.
Büyük Menderes Havzası Su Tahsisi ve Eylem Planı Raporunda da suyun yaklaşık yarısını kullanan Tarım sektöründen elde edileceği hesaplanan gelir (5 Milyar TL) suyun sadece % 0,2 sini kullanan sanayi, enerji, turizm ve madencilik sektörlerinden geleceği hesaplanan ekonomik gelirden on kat daha düşük kalmıştır (Tablo1).
Ancak Büyük Menderes Havzası Su Tahsisi Planı raporunda birim su tüketimi başına üretilen ekonomik değer tablosu verilmiş olup tarım sektöründen elde edilen ekonomik değerin diğer sektörlerden daha düşük olmasının nedeni aşağıdaki şekilde açıklanmıştır.
“ Havzada su potansiyelinin ortalama olarak yüzde 42’sini kullanan tarım sektörünün oluşturduğu ekonomik değerin daha az su tüketen sanayi,enerji gibi sektörlerden elde edilecek gelirlerin gerisinde kaldığı yer alıyor. Ancak havzada tarımsal faaliyetler büyük oranda sanayi sektörüne hammadde niteliği taşıyan ürünlerin yetiştirilmesine dayanmaktadır. Havzada tarım ve sanayi sektörü birlikte işlemektedir.
Batı Akdeniz Havzasında 2025 yılında normal şartlarda tarım için kullanılan 767 milyon m3 suyun ekonomik geliri 6,3 Milyar TL olarak ,Büyük Menderes Havzasında normal şartlarda tarım için kullanılan 1,6 milyar m3 suyun ekonomik geliri ise 5 Milyar TL olarak hesaplanmıştır.
Bu durumda, birim su ile Batı Akdeniz Havzasındaki tarımdan elde edileceği hesaplanan ekonomik gelir, Büyük Menderes Havzasındaki gelirin yaklaşık 3 katı olmaktadır. Batı Akdeniz Havzası tarım sektöründe suyu ekonomik olarak 3 kat daha verimli kullanıp yüksek ekonomik gelir elde etmektedir.
Havzaların 2025 yılında normal koşullarda kullanılabilir su potansiyelleri
Batı Akdeniz Havzası: 7,782 000 m3 ( Bunun 980 milyon m3’ü yeraltısuyu)
B. Menderes Havzası: 3.310 000 m3 ( Bunun 450 Milyon m3’ü yeraltısuyu)
Tablo1.Batı Akdeniz ve Büyük Menderes Havzalarında Sektörel Su Tahsisleri ve Hesaplanan Ekonomik Gelirler (2025)
Tablo 2 .Büyük Menderes Havzasında Birim Su Tüketimi Başına Üretilen Ekonomik Değerler
Havzalar arasında birim su tüketiminin Turizm Sektöründe ürettiği ekonomik değerler çok farklı
Büyük Menderes Havzası Su Tahsisi Planı raporunda 2025 yılında Turizme 1 milyon m3 su verilmiş ve 1,5 milyar TL ekonomik gelir hesaplanmıştır. Batı Akdeniz Havzası Su Tahsisi Planı Raporunda 2025 yılında Turizme 10 milyon m3 su tahsis edilmiş ve 78 Milyon TL ekonomik gelir hesaplanmıştır.
Bu fark Tablo 2 ve Tablo 3 te verilen Turizm’de birim su tüketimi başına üretilen ekonomik değer hesabının farkından kaynaklanmaktadır. Batı Akdeniz Havzası için hesaplanan bu değerin 7 TL ,Büyük Menderes Havzası için ise 1463 TL oluşu dikkat çekmektedir. Yine Tarım için hesaplanan bu değer Büyük Menderes Havzasında 2,8 TL iken Batı Akdeniz Havzasında 2-3 katı fazla olarak 6-10 TL arasında hesaplanmıştır.
Bu kapsamda Batı Akdeniz Havzasında 2025 yılında tarımda kullanılacak 767 milyon m3 su dan 6,3 milyar TL ekonomik gelir hesap edilmiştir.
Batı Akdeniz Havzası Su Tahsisi Planı Raporunda birim su tüketimi başına üretilen ekonomik değer tablosu aşağıda verilmiştir. Ancak Raporda sektörler için hesaplanan ekonomik gelirler konusunda detaylı bir açıklama verilmemiştir.
