SPD, İstanbul Su ve Kanalizasyon Master Planı Kapsamı ile ilgili görüş ve önerilerini iletti

1 Ağustos 2021

Su Politikaları Derneğinden yapılan açıklamada “İstanbul İçmesuyu ve Kanalizasyon Master Planı Taslak Kapsam Belirleme Raporu  farklı disiplinlerden uzmanlarımız tarafından incelenmiştir. Oluşturulan  görüş ve önerilerimiz İSKİ’nin ilgili birimine 1 Ağustos 2021 tarihli resmi yazı ile sunulmuştur” dendi. Su Politikaları Derneği tarafından İSKİ Genel Müdürlüğüne iletilen görüş ve öneriler aşağıda sunulmuştur.

İSTANBUL SU VE KANALİZASYON MASTER PLANI TASLAK KAPSAM BELİRLEME RAPORU İÇİN SU POLİTİKALARI DERNEĞİ TARAFINDAN ÖNERİLEN İLAVE KONU BAŞLIKLARI İLE BAZI GÖRÜŞ VE ÖNERİLERİMİZ

1. Su Kaynakları  ve Su Kullanımı ile ilgili tüm bilgilerin  sayısallaştırılması

Sürdürülebilir bir su yönetiminin gerçekleştirilebilmesi için en temel adım doğru ve güncel su kaynağı verisinin oluşturulmasıdır. Ülkemizde gerek bu amaca hizmet etmek gerekse de diğer tüm kurum/ kuruluşların çalışmalarında kullanılabilecek nitelikte olan doğru ve güncel su kaynağı verisini üretmek çok önemlidir.  Bu amaçla tüm su ve atıksu kaynakları ve bu kaynakların yönetimi ile ilişkili olduğu düşünülen tüm  sosyal ekonomik, demografik, hane halkı istatistikleri, su kullanım alışkanlıkları gibi tüm veriler standartlaştırılmalı  ve analize uygun olacak şekilde sayısallaştırılması çok büyük fayda sağlayacaktır.

2. İstanbul’un su ve çevre  ile ilgili katmanlarının oluşturulması 

Su yönetimindeki temel ihtiyaçlara göre nehir katmanı, geniş nehir katmanı, göl/baraj/gölet katmanı, kanal katmanı, tesis katmanı, havza katmanı, alt havza katmanı, drenaj alanı katmanı, nehir-geçiş suyu kütlesi katmanı, göl suyu kütlesi katmanı, tipoloji sınırları katmanı ile hidrolojik eko-bölge katmanı İstanbul’un su ve  çevre konusundaki tüm çalışmalarında kullanılmak üzere oluşturulması uygun olacaktır.

3.İstanbul Suyunu SU YASASI TASLAĞINDA YER ALAN  Yeni Havza Yönetimi esasına göre yönetilmesine hazırlık yapacak bir bir birimin kurulması uygun olacaktır.

Bu birim ile Yeni su yasası taslağı kapsamında yer alan ve yakında TBMM’den geçerek yasalaşması beklenen YENİ SU YÖNETİM KURULLARI  nın teşkili ve görev yetki ve sorumluluklarına yönelik  bir ön hazırlık yapması .Bize göre bu yasanın havza ölçeğinde uygulanmasında ortaya çıkacak sorunların belirlenmesi ve bu konuda risk analizi ve teknik hazırlıkların yapılması incelenebilir.

4. İstanbul’un Su ve Atıksu Yönetim Planı YENİ MARMARA (DENİZİ) HAVZASI HAVZA YÖNETİMİ PLANI

İstanbul’un da içinde yer aldığı Marmara  havzanın Susurluk havzasını da içerecek  ve tüm Marmara denizini çevreleyecek şekilde Marmara Havzası şeklinde yeniden tanımlanması gerekli görülmektedir.  Bu kapsamda İstanbul’un özelikle  Atıksu Yönetiminin, Marmara denizi odaklı olarak yeniden tanımlanacak Marmara Havzası ölçeğinde değerlendirmeye alınmasının faydalı olacağı düşünülmektedir.

Yeni tanımlanacak Marmara Havzası için Sektörel Su Tahsis Planı’nın öncelikle hazırlanması, bu Master Planı çalışmasında  Sektörel Tahsis Planı  raporunun azami ölçüde değerlendirilmesinin uygun olacağı düşünülmektedir.  İstanbul Su Yönetiminin, öncelikle Sektörel Su Tahsis Planı yaklaşımını gerektirdiği değerlendirilmektedir.

5. YEŞİL MUTABAKAT (Green Deal) gibi İstanbul merkezli Türkiye ekonomisini yakından ilgilendiren bir süreçtir. Bu kapsamda Türkiye’de beklenen gelişmeler ve bunun İstanbul Su ve Kanalizasyon Yönetimi’ni  nasıl etkileyeceğini ele alan bir başlık açılması uygun olacaktır.

6.Raporda İSTANBUL’da ÜRETİMDE VE TÜKETİMDE SU AYAK İZİ konulu bir başlık açılması uygun olacaktır.

7. Rapordaki Bölüm 3.2 Genel Çevresel Özellikler’de HİDROLOJİ başlığının açılması uygun olacaktır.

8. İstanbul’un Su ve atıksu yönetiminin 2050 projeksiyonunda su transfer edilen havzalardaki  demografik teknik, ekolojik,  idari klimatolojik etkilerinin   AYRI BİR BÖLÜMDE ÖZEL OLARAK  HAVZALARARASI SU TRANSFERİNİN OLUMSUZLUKLARI alt başlığı ile incelenmesi  uygun olacaktır.

9. İstanbul üç tarafı kıyılarla çevrilmiş bir kentimizdir. Raporda İSTANBUL’un KIYI YÖNETİMİ  konusunda bir başlık açılması uygun olacaktır.

10. Marmara Denizi kirliliği  arttığı için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın mevcut deşarj yönetmelikleri standartlarının  günde 6 milyon m³ kapasiteli İstanbul arıtma tesisleri  için yetersiz kalacağı düşünülmektedir. Burada önce Marmara Denizi alıcı ortamı için deniz kirlilik modeli yapılması ve buradan çıkacak olan kirlilik asimilasyon değerlerine  bağlı olarak yeni bir deşarj yönetmeliği hazırlanması uygun olacaktır. İstanbul Kanalizasyon Master Planında bu hususun geleceğe yönelik olarak incelenmesinin faydalı olacağı düşünülmektedir.

11.İSKİ’nin YENi KURUMSAL YAPI MODELİ VE TEŞKİLAT ŞEMASI konusunda bir başlık açılması uygun olacaktır

Raporda İSKİ’nin kurumsal yapısında gerekli değişiklik önerileri yer almakla birlikte bunun teknolojik alanda,su yönetimi alanındki tüm gelişmeleri ve bugünden sonra ortaya çıkması beklenen ihtiyaçları da dikkate alarak yeniden oluşturulması şarttır. Bu konunun   Master Planında yeni su yasası taslağındaki Havza Ölçeğinde su yönetim yapısı  ve işleyişi de dikkate alınarak çok daha detaylı olarak incelenmesi uygun olacaktır.

12 İSKİ ve İBB arasında dinamik ve daha verimli bir iletişimi ve koordinasyonu sağlayacak İSKİ-İBB KURUMSAL İLETİŞİM YAPISI ile ilgili bir başlık açılması uygun olacaktır.

13. MELEN BARAJI’NIN  MEVCUT DURUMU VE GELECEĞI konusunda bir alt başlık açılması uygun olacaktır

Melen Barajında su tutulmasını engelleyen koşulların alınacak mühendislik önlemleriyle ortadan kalkıp kalkmayacağı ve yeni güçlendirme projesinin bu soruna çözüm olup olmayacağı DOĞRUDAN İSTANBUL’un SU GELECEĞİ ile ilgili bir konudur.

Önümüzdeki yıllarda Melen Barajı’nın çeşitli nedenlerle devreye alınamaması İSTANBUL SU VE KANALİZASYON MASTER PLANININ SÜRDÜRÜLEBİLİR SAĞLIKLI İÇME VE KULLANMA SUYU TEMİNİ BÖLÜMÜNÜ boşa düşürebilecektir. Konuyla ilgili birçok uzman Melen Barajı’nın mevcut güçlendirme projesi ile sorununun ortadan kalkmayacağını ileri sürmektedir. Bu nedenle konu MASTER Planda detaylı bir şekilde ele alınmalı ve farklı senaryolar ile alınması gerekli önlemlere MASTER PLANDA YER VERİLMELDİR.

MASTER PLANI ÇALIŞMASINA YÖNELIK DIĞER BAZI GÖRÜŞ VE ÖNERİLERİMİZ

•  İstanbul’da taşkın hesapları durağan koşullar dikkate alınarak yapılmakla birlikte, yağış şiddet süre ve frekans analizlerinin iklim değişikliğinden büyük ölçüde etkilendiği bilinmektedir. Dolayısıyla taşkın hesaplamalarının durağan olmayan koşulları dikkate alacak biçimde yapılması önem arz etmektedir. Bu konuda İstanbul için yapılan bir çalışmaya dair yayın aşağıda sunulmuştur. Ayrıca aynı biçimde Karadeniz bölgesi için bir TÜBİTAK projesi yürütülmektedir (Yürütücü Hakan Aksu) Şen, K , Aksu, H . (2021). İstanbul İçin Standart Süreli Gözlenen En Büyük Yağışların Eğilimleri . Teknik Dergi , 32 (1) , 10495-10514 . DOI: 10.18400/tekderg.647558
• İklim değişimi ve değişkenliğinin İstanbul içme suyu teminine etkileri kuraklık yönüyle gözönünde bulundurulmalıdır. Bu kapsamada son yıllarda taşkın risk hesaplamasına benzer şekilde frekans analizi yapılarak çeşitli tekerrür sürelerinde görülmesi muhtemel  kuraklık şiddetleri hesaplanmaktadır. Üretilecek bu bilginin şehrin su temini planlarına entegre edilmesi iklim değişimine adaptasyonun bir parçaı olabilir.
• Yağmur suyu drenaj hatlarının ve rogar kapaklarının etkinliklerinin analizi farklı tekerrür düzeylerine göre incelenmelidir
• Uzun vadeli tahminler (3 aylık) ile su yönetimi entegre edilmelidir. Uzak etkileşim desenleri ile İstanbul su temini arasındaki ilişki ortaya konulmalıdır.
• İstanbul’un tarihinde önemli bir yere sahip olan su hasadı yöntemlerinin güncel uygulamalara ilave edilmesi yönünde çalışmalar geliştirilebilir.
• İstanbul Barajlarındaki buharlaşma kayıplarını azaltacak yöntemlerin araştırılması önemlidir.
• Su havzalarının çevrimiçi izlenmesi ve her suyılı başında mevcut su durumunun ortaya konulması, envanterinin tutulması çok yararlı olacaktır.
•  Büyük miktarda su tüketimi gerçekleştirecek tesislerin kurulumundan önce (santral soğutma suyu vb)  su temin imkanları ve mevcut sisteme etkileri detaylı olarak araştırılmalıdır.
• Yeni imara açılan bölgelerden başlamak üzere kanalizasyon ve yağmursuyu drenajı  ayrı projelendirilmeli ve bu konuda gerekli mevzuat bu öneriyle uyumlu hale getirilmelerir.
• Yukarıda sıralanan bazı çalışmalar uygulamaya yönelik, bir kısım öneriler ise akademik düzeyde çalışılabilir. Bu kapsamda üniversitelerin ilgili bölümleriyle işbirliği mekanizmalarının kurulması faydalı olacaktır.
• Raporun genelinde kullanılan  “drenaj alanı”  yerine yağış alanı , entegre yerine, “bütünleşik”  kavramları su mevzuatında geçen kavramlar olarak tercih edilmesi uygun olacaktır.
• Raporda , halen devam eden Marmara YAS Master Planı Projesi (DSİ) ‘ne atıfta bulunulması uygun olacağı düşünülmektedir.  
• Raporda İklim değişimi başlığında, IPCC raporunun yanısıra SYGM tarafından hazırlatılan İklim Değişiminin Su Kaynaklarına Etkileri Raporunun da değerlendirilmesinin uygun olacağı düşünülmektedir.

HPANews