Hidropolitik Akademi Direktörü Yıldız: Hidropolitika gelecek çalışmalarının ayrılmaz bir parçasıdır. 

Su kaynakları ile siyasi güç arasındaki etkileşimi inceleyen hidropolitika, gerçekten de yeni ortaya çıkan ve önemi giderek artan bir alandır. Temiz ve güvenli suya ulaşım sorunları , iklim değişikliği, nüfus artışı ve endüstriyel talepler nedeniyle daha da kötüleşen kritik bir küresel sorun haline geldikçe, su yönetiminin politik boyutları da daha belirgin hale gelmektedir.

Hidropolitika, ülkelerin sınırları aşan su kaynakları üzerinde nasıl müzakere yaptığını, paylaştığını ve bazen de nasıl rekabet ettiğini inceler. Su paylaşımı,tahsisi ve kullanımının politik, ekonomik ve sosyal etkilerini anlamayı içerir. Bu alandaki çalışmalar sadece çatışma analizlerinden ibaret değildir. Hidropolitika aynı zamanda sınıraşan su kaynaklarının sürdürülebilir bir şekilde yönetilmesi için işbirliğine ve anlaşmaların oluşturulmasına da odaklanmaktadır. Hidropolitik işbirliği örnekleri arasında birden fazla ülkenin tek bir su kaynağına bağımlı olduğu Nil Nehri Havzası, İndus Nehri ve Mekong Nehri yer almaktadır.

Hidropolitika  uluslararası sistemde gelecek ile ilgili yapılacak olan çalışmalarla doğrudan bağlantılı bir disiplindir. Gelecek çalışmaları veya öngörüler , politika ve karar alma süreçlerini bilgilendirmek için gelecekteki potansiyel senaryoların analiz edilmesini ve tahmin edilmesini içerir. Su güvenliği ve hidropolitika bu çalışmaların ayrılmaz bir parçasıdır çünkü su insanın hayatta kalması, ekonomik kalkınma ve çevresel sürdürülebilirlik için gereklidir. Gelecek senaryoları sıklıkla suyla ilgili çatışma potansiyelini, iklim değişikliğinin su mevcudiyeti üzerindeki etkisini ve sürdürülebilir su yönetimini sağlamak için gereken yenilikleri araştırıyor

Bu nedenle, hidropolitik sadece yeni ortaya çıkan bir alan değil, aynı zamanda gelecekteki  araştırmalarının da  önemli bir bileşenidir .Politika yapıcıların ve yöneticilerin su konusundaki zorlukları ve fırsatları tahmin etmelerine ve bunlara hazırlanmalarına yardımcı olur.

Su Politikası

Hidropolitika veya su politikaları, su kaynakları kıtlaştıkça ve daha tartışmalı hale geldikçe giderek daha kritik bir alan haline gelmektedir. Sınıraşan su kaynaklarının yönetimi ve tahsisinin çok  geniş kapsamlı ve dinamik sonuçları vardır.  Bu sonuçlar  genellikle uluslararasındaki hem çatışma hem de işbirliği için bir katalizör görevi görür. Nil, Dicle, Fırat, İndus ve Ganj-Brahmaputra-Meghna havzası gibi nehirler, ülkeleri karmaşık karşılıklı bağımlılıklara bağlayan sınıraşan su yollarının başlıca örnekleridir.

Örneğin,Etiyopya’nın Büyük Rönesans Barajı’nı inşa etmesi, su temini açısından büyük ölçüde Nil’e bağımlı olan aşağı kıyıdaş ülkelerden Sudan ve Mısır ile gerilimi artırmıştır.Bu baraj, Etiyopya’nın elektrik ihtiyacı için çok önemli bir yapıdır. Ancak Sudan ve Mısır’da su güvenliği konusunda önemli endişeler yaratmaktadır. Bu durum, kalkınma ihtiyaçları ile su kaynaklarının adil paylaşımı arasındaki hassas dengeyi özetlemektedir. Benzer şekilde Türkiye’nin Dicle ve Fırat nehirleri üzerindeki kapsamlı baraj projeleri de Suriye ve Irak’ta endişelere neden olmuştur. Aşağı kıyıdaş ülkeler su güvenliklerinin risk altında olduğundan ve bu durumun potansiyel olarak mevcut bölgesel gerilimleri daha da kötüleştirdiğinden endişe etmektedir. Bu örnekler, su altyapısına milyarlarca dolarlık yatırım yapılması ve çatışmaların su kaynaklarını kesintiye uğratması durumunda ülkelerin büyük ekonomik kayıplar yaşanması potansiyeli ile ilgil riskleri vurgulamaktadır.

Önümüzdeki Zorluklar

Ülkelerarasında çoğu zaman tarihsel sorunlar ve bölgesel politik gerilimlere ek olarak, değişen yağış düzeni, eriyen buzullar ve daha sık görülen kuraklık ve taşkınlar suyun bulunabilirliğini değiştirmekte ve sınıraşan suların öngörülebilir şekilde yönetmesini zorlaştırmaktadır. Bu değişkenlik, ülkelerin mevcut anlaşmaları yeniden müzakere etmesi ve değişen iklime uyum sağlamak için yeni stratejiler geliştirmesini gerektirecektir. Bu da  jeopolitik ve jeoekonomik değerlendirmelere ait  yeni katmanları ortaya çıkarmaktadır.

Su sıkıntısının yaratabileceğı sosyal sonuçlar da aynı derecede önemlidir. Su sorunları ülke içi ve ülke dışına kitlesel göçleri arttırabilir, gıda güvensizliğini şiddetlendirebilir ve toplumsal sağlık krizlerini tetikleyebilir. Çevresel açıdan suyun aşırı çekimi ve nehir sistemlerinin kirlenmesi ekosistemleri ve biyolojik çeşitliliği tahrip edebilir.

Özellikle iklim değişikliği, nüfus artışı ve artan su talebi  bu sınıraşan kaynaklar üzerindeki baskıyı yoğunlaştırdıkça, su’dan çatışma ihtimali her zaman mevcut olacaktır. Bu zorluklara rağmen işbirliği yolları da mevcuttur. Hindistan ve Pakistan arasındaki İndus Suları Anlaşması gibi tarihi emsaller, en sert rakiplerin bile karşılıklı yarar sağlayan anlaşmalar müzakere edebildiğini göstermiştir.

Su Yönetiminde dijitalleşmeyi, Entegre Su Kaynakları Yönetimi (IWRM) yaklaşımlarını benimsemek, su tasarrufu sağlayan teknolojilere yatırım yapmak ve değişen iklime uyum stratejileri geliştirmek, suyun  sürdürülebilir su yönetimine yönelik temel adımlardır. Devletler, jeostratejinin çeşitli yönlerini birleştirerek, daha geniş jeopolitik manevralarında su kaynaklarının stratejik önemini dikkate almaktadır. Hayati önem taşıyan su kaynakları üzerindeki kontrol, tarımsal üretkenlikten enerji üretimine kadar her şeyi etkileyen önemli bir bölgesel etkiye dönüşebilir. Bu nedenle, jeopolitik manzara genellikle su kaynaklarının kontrolü ve dağıtımı ile şekillenmekte ve  güçlü devletler komşuları üzerinde etki yaratmak için konumlarını kullanabilmektedir. Bu nedenlerle Hidropolitika uluslararası sistemde gelecek ile ilgili yapılacak olan çalışmalarla doğrudan bağlantılı bir disiplin olup özellikle bazı bölgeler için önemini arttırarak sürdürmektedir.

Kaynak: Samirul Ariff Othman – The emerging new discipline of Hydropolitics & Future Studies August 5, 2024https://www.nst.com.my/business/insight/2024/08/1086771/emerging-new-discipline-hydropolitics-future-studies