Dursun Yıldız

Hidropolitik Akademi Direktörü

12 Ocak 2023

30 Büyükşehir Belediyesine bağlı Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlükleri Türkiye nüfusunun % 78’ine  su temini ve atıksu uzaklaştırma ,nehir yatağı ıslahı,yağmursuyu toplama ve uzaklaştırma hizmetleri vermektedir.

Bu kapsamda toplam nüfusumuzun yaklaşık dörtte üçünün  yaşadığı  bu illerimizin  su hizmetleri yönetiminin geleceğin artacak olan baskılarına ve belirsizliklerine  şimdiden hazırlanması gereklidir. Bu kapsamda su hizmetlerinin sürdürülebilir bir kamu hizmeti olarak verilebilmesi için kurumsal altyapıda radikal düzenlemelere ve  yenilikçi ,toplumcu ama gerçekçi su politikalarına ihtiyacımız vardır

Yakın gelecekte  önemi daha çok artacak olan iklim değişikliğine dirençli kentler yaratılması çalışmaları kapsamında büyük kentlerdeki  su ve atıksu hizmetlerinin sürdürülebilirliği  incelenmelidir.

 Bu kapsamda Su ve Kanalizasyon İdareleri  yenilikçi bir anlayışla yasal ve kurumsal olarak yeniden yapılandırılmalıdır.  Bilindiği gibi iklim değişikliği,kentlere göç,kirlilik,yetki karmaşası ve kurumsal kapasite yetersizliği gibi baskılar kentlerde  suyun bir kamu hizmeti olarak verilmesini zora sokmaktadır. Büyük kentlerimizin su ve kanalizasyon idarelerinin  performans eksiklikleri, SU-EN tarafından 2017 yılından itibaren yapılan 3 adet mukayeseli değerlendirme çalışması raporlarında açıkça yer almaktadır.

Bu çalışmalar   gerek idari gerekse teknik açıdan su ve kanalizasyon idarelerinde  önemli düzenlemelere ihtiyaç olduğunu ortaya koymuştur.

.

SUKİ’lerin Mevcut Durum Analizi  

SUEN tarafından yapılan çalışma kapsamında SUKİ’lerin 7 performans kategorisindeki performans durumlarını göstermek üzere geliştirilen  Performans Alanları Endeksinin  sonuçları da yayınlanmıştır. Bu sonuçlara göre idarelerde  en düşük performans gösteren üç alan enerji verimliliği, ekonomik-finansal ve atıksu hizmetleri alanları olarak belirlenmiştir.

Dünya genelinde nüfus artışı ve kentleşmeye paralel olarak insanların su tüketimleri ve yaşam kalitesi ile beklentileri artmaktadır. İnsanların beklentilerin karşılanabilmesi ise ancak ileri teknolojilerin iş süreçlerine dahil edilmesi ile mümkün olabilmektedir.

Kayıp sudan, abone hizmetlerine, içme suyu arıtmadan, atık suyun geri dönüşümüne,yağmur suyu toplama ve uzaklaştırmadan kanal ıslahına  kadar geniş bir hizmet yelpazesine sahip olan su ve kanalizasyon idareleri (SU Kİ) üzerindeki sorumluluklar ile birlikte  yapısal ve ekonomik sorunlardan oluşan baskılar da artmaktadır.

Bunun için teknolojik yenilikleri takip etmek, katılımcılığı ve şeffaflığı teşvik etmek  hem vatandaş memnuniyeti hem de hizmetin daha verimli bir şekilde bir kamu hizmeti olarak yürütülebilmesi için zorunludur.

Arıtılmış atık su kullanımı artmalı

Yeşil ekonomi, döngüsel ekonomi ve su verimliliği çalışmaları kapsamında   arıtılmış evsel  atık suların dezenfeksiyona  tabi tutularak yeşil alan sulamasında ve sanayi tesislerinde çevrimiçi olarak kullanılabilir hale getirilmesinin önemi artmıştır. Bu arıtılmış atık su özellikle kuraklık durumunda içme suyu üzerindeki tüketim baskısını azaltıcı bir unsur olması ve  sanayi tesisleri bakımından yoğun bölgelerde şebeke ve yer altı suyunun tüketimini azaltıcı ve böylece çevre ve su kaynakları üzerindeki koruyucu etkileri açısından da önem taşımaktadır.

 Ayrıca normal şartlarda tüketilmiş bir kaynağın yeniden kullanılabilir hale getirilmesi ,kaynak verimliliğini arttırıcı etki de oluşturmaktadır.

Genel olarak SU 4.0

Su Endüstrisindeki çoğu kişi, Su 4.0 terimini veya “Dijital Su Endüstrisi” gibi bir türevini veya Büyük Veri, Yapay Zeka, Makine Öğrenimi ve hatta Endüstriyel Nesnelerin İnterneti gibi onun bir parçasını oluşturan kavramları duymuştur. Ancak bunların  su yönetimindeki yeri konusunda çok fazla düşünmemiş olabilir.

SU 4.0, kaynakları verimli kullanan, esnek ve rekabetçi su yönetimi stratejisinin merkezine dijitalleştirme ve otomasyonu koymaktadır. . Bunu yaparken SU 4.0, “makinelerin, süreçlerin, depolama sistemlerinin ve kaynakların ağ bağlantısı”, “akıllı şebekeler”, “Nesnelerin ve Hizmetlerin İnterneti” gibi ENDÜSTRİ  4.0’ın  temel özelliklerini ve terimlerini bünyesinde barındırır ve bunları sistemik bir su yönetimi bağlamında bir araya getirir.

SU 4.0’ın uygulanmasında Siber Fiziksel Sistemler (CPS), sanal ve gerçek su sistemlerinin optimal ağ bağlantısının  esas unsuru olmaktadır. SU 4.0 uygulamasında   planlama, proje ve işletme büyük ölçüde yazılımlar tarafından gerçekleştirilir.

Yenilikçi çözüm önerileri ,Neler yapılabilir

Büyükşehirlerin su ve kanalizasyon idarelerinin öncelikle  sosyo-politik etkilerden olabildiğince uzak ,teknik ve idari kapasitesi yüksek, bütçesini rasyonel olarak belirleyen ve planlandığı gibi kullanabilme özerkliğine sahip , teknolojik gelişmeleri izleyen ve bünyesine adapte eden , verimliliği ve hizmet kalitesini önemli gören,hızlı çözümler üretebilen, SU 4.0’a geçişi hedefleyen ve  kurumsal bir  kimlik oluşturacak  yapılar şeklinde yeniden yapılanması gereklidir.

Su ve Kanalizasyon idarelerinde ileri teknoloji içeren yatırımlar altyapı işletmeciliğinde daha ekonomik sonuçlar ortaya koymakta, daha çok fayda sağlamakta  ve hizmet kalitesini yükselterek, müşteri memnuniyetini artırıcı yönde etki  oluşturmaktadır.

Bu kapsamda Su 4.0 -Dijital Su teknolojilerinin de sağladığı olanaklar kullanılarak aşağıdaki öneriler uygulamaya konulabilir

• Merkezi yazılımla uzaktan endeks okuma, tahakkuk ve faturalandırma ile sayaç performanslarının izlenmesi sağlanabilir. Böylece tahakkukların arttırılmasının yanısıra hizmet kalitesi ve abone memnuniyetinin arttırılması sağlanabilir
• Abonelerden gelen arıza bildirimlerinin çağrı merkezi tarafından bilgisayarlar vasıtası ile sahada görev yapan ekiplere ulaştırılması ve arıza onarımının tamamlandığı bilgisinin sisteme işlenmesi, başvuru sahiplerine geri dönüş yapılarak abone memnuniyetinin arttırılmasının yanısıra  kayıt tutulması ile  saha ekiplerinin çalışmalarında verimlilik artışı da sağlayacaktır.
• İçme suyu ve kanalizasyon altyapısı dijital ortama aktarılarak yönetilebilir seviyeye getirilebilmektedir. Bu sistem internet erişiminin olduğu her noktada mobil cihazlar üzerinde (telefon, tablet, vb.) çalışabilmektedir. Bu durum şebeke işletmeciliğinin etkinliğine çok olumlu katkılar sunmaktadır
• İçme Suyu ve Atık Su SCADA sisteminden sonra Şebeke SCADA Sistemine  geçilerek Varlık Yönetim Sistemini kurulup idarenin verdiği hizmet kalitesinde, vatandaş nezdinde ve sektördeki değerinin arttırılması sağlanabilir.

Büyükşehir su ve kanalizasyon idarelerinin   kurumsal yapılarının  TBMM’ye sunulmak üzere hazırlıkları yürütülen  Su Yasası taslağı da dikkate alınarak  yeniden düzenlenmesinde büyük fayda bulunmaktadır.

Kaynak:

 Büyükşehir Su ve Kanalizasyon İdareleri arasında Mukayeseli Performans Değerlendirmesi (Faz 3) Yayım Yılı: Haziran 2022 ISBN: 978-625-8451-43-6.  SU-EN İstanbul