İlker Özel

İnş Müh

DSİ Emekli Genel Md Yrd.

1964 Yılında Hollanda’nın küçük bir kasabasına staja gitmiştim. Delta Plan projesinin bir bölümüydü çalışacağım iş.

Her şey büyüktü. Yapılmakta olan iki yönlü gidiş gelişli kanallardan küçük tonajlı gemiler gidip gelecekti. Ama benim ilk dikkatimi çeken içi süt dolu memeleri ile Hollanda inekleri idi.    

Neydi sebebi ? . Ziraatçı değilim, hayvancılıktan anlamam. Nasıl bu hale gelmişti, neyle böyle yürüyen süt depoları olmuşlardı. Bir hafta sonu kasabanın kenarındaki daykların  (dayk= sedde ) içinde otlayan sığırları seyrediyordum. Olay basitti. Havadar ortam, bol su ve yeşil çayırlar artı beslemede yapılan takviye.

Bir ağaç kütüğüne oturdum, anılarım gerilere çok gerilere gitti yüreğimdeki heyecanla. Babam Eskişehir Şeker şirketinde görevliydi ve çocukluğumuz Tohum Üretme Çiftlinde geçmişti oyunlarımızın arasında.

İşte Anadoluda iki farklı sığır ahırı

Hayvancılık ve Şeker Fabrikaları

İlk şeker fabrikası Uşaktadır. 1923  yapımına başlanmış 1926 üretime başlamıştır. Sonra sırası ile; Alpullu, 1933 de Eskişehir ve 1934 de Turhal  şeker fabrikaları gelir. Hepsi  o günün koşullarında  Avrupa’da bile önde fabrikalardır.

Şimdi bana soracağınızı bildiğim soruya hazırım. “HAYVANCILIKTA SU İLE ŞEKER FABRİKALARININ BAĞLANTISI NEDİR”?

Büyük önder Mustafa Kemal ATATÜRK ; bu  dört şeker fabrikasında tohum üretme çiftliklerinin bünyesinde pancar üreticileri başta olmak üzere başta büyükbaş olmak üzere küçük baş hayvan üretimi yapılmasını emretmiş, “TÜRKİYEDE HAYVANCILIĞIN GELİŞTİRİLMESİ İÇİN” bir nevi okullar açmıştır. Pancar küspesinden silaj yapılması gösterilmiş, nesil iyileştirmek için boğalar yetiştirilmiştir.

Hayvan yemi için de hayvan içme suyu ve ahır temizliği için de suya ihtiyaç var.Bir sığır günde 50-200 litre arası içme suyu tüketir. Bir sağmal inek 1 litre süt için 3-4 litre su tüketir. Bir işletmede 1 sığırın içtiği su ve ahır temizliğinde kullanılmak üzere 300 litre su tüketilir. Üretimden sofraya gelinceye kadar bir kilogram sığır eti üretimi için 15,5 ton, bir kilogram koyun eti için 10 ton, bir kilogram keçi eti için ise 5,5 ton su gerekiyor. Bir hayvancılık işletmesinde, zorunlu olan yem bitkileri ekimi dahil ihtiyaçlar için Konya şartlarında, bir büyükbaş hayvan için yıllık yaklaşık 2 bin ton suya ihtiyaç duyulmaktadır.  

Sorunuzun  cevabı işte burada saklı. SU SU SU

Kurak Dönemlere Hazırmıyız ?

Peki uzmanların sayısının ve şiddetinin daha da artarak  süreceğini belirttiği kurak dönemlere  hazırmıyız ? Bence değiliz ve aklımıza bile gelmiyor. Yüklü bir bütçe gerekiyor görüşündeyim.

Hayvancılık yalnız et için yapılmıyor ki. Süt ve süt ürünleri yoğun su gerektiren tarımsal sanayi kollarıdır.  Bir işletmede 1 sığırın içtiği su ve ahır temizliğinde kullanılmak üzere 300 litre su tüketilir.  Ama kara düzen işi yaparım derseniz kuruyacak  dereleri asla unutmayın.

Konya Ovası Projesi (KOP) bölgesi, coğrafi konumu itibariyle Türkiye’nin en az yağış alan yeri durumunda… Konya Kapalı Havzası, Türkiye’deki ortalama yağış miktarının yarısı kadar yağış alıyor. Ovanın su kaynakları, sahip olduğu geniş tarım alanlarına karşın, oldukça yetersiz. Son yıllarda suyu fazla tüketen bitki türlerinin ekim alanlarının artması ve bilinçsiz su tüketimi bölgedeki tarımsal yapının sürdürülebilirliğini riske sokuyor.

Bu konu ile ilgili olarak ,KOP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanı Prof. Dr. Mehmet Babaoğlu, AA muhabirine yaptığı açıklamada, KOP bölgesinin; 775 bin 553 baş sığır varlığı ile Türkiye sığır varlığının yüzde 6’sına; 2 milyon 393 bin 472 baş koyun varlığı ile ülkedeki koyun varlığının yüzde 10’una sahip olduğunu belirtmiş.

Prof Babaoğlu ; Ovada yapılacak su tasarrufu çalışmalarının, bitkisel üretim ile hayvansal üretim faaliyetlerinin bir bütün olarak ele alınması gerektiğini de ifade etmiş

Bence çok değerli ve önemli açıklamalar bunlar.

 Bir hayvancılık işletmesinde, zorunlu olan yem bitkileri ekimi dahil ihtiyaçlar için Konya şartlarında, bir büyükbaş hayvanın yetiştirilmesinde yılda 2000 ton suya ihtiyaç duyuluyorsa bu ihtiyacı kurak dönemler için de dikkate almalıyız.

 Görece olarak küçükbaş hayvanların, büyükbaş hayvanlara nazaran daha az su ihtiyaçları var. Konya Ovası’nın yarı kurak iklim kuşağında olması nedeniyle meralarımız zayıf karakterde… Bu nedenle bölge, küçükbaş hayvancılık yetiştiriciliğine daha uygun yapıdadır. Bu yüzden küçükbaş hayvancılık, bölge hayvancılığının sigortası konumundadır. Bölgede küçükbaş hayvancılığın gelişmesi için özel destek verilmelidir. Atalarımızın söylediği, ‘buğday ile koyun, gerisi oyun’ sözü bu manada çok önemlidir.” (*)

Bilgilerinize sunarken suyun her sektörde daha verimli kullanılması ve az su tüketen hayvancılığa geçiş değerlendirmesini  uzmanlara bırakıyorum. 

Suyumuzu kullanırken ve kurak dönemlere hazırlık yaparken doğadaki tüm canlıların suya olan ihtiyacını dikkate almamız gerektiğini hep hatırlamamız gerekiyor.

  HER ŞEYİN BAŞI SU.

İlker ÖZEL

İnş Müh.

SPD üyesi

(*) Bu bilgi AA. 02.08. 2013 tarihli yazısından alınmıştır.