İlker Özel

İnş Müh

DSİ Emekli Genel Müdür Yrd.

SPD Üyesi

18 Ekim 2022

“Kullanma”. Arapça ve Süryanice bir kelimedir. Daima tamlamalı olarak kullanılır. Araba kullanmak, kalem kullanmak, su kullanmak, suyun gücünü kullanmak gibi. Burada “kullanmak” fiilin isim halidir ve yukarıdaki örnekler, isim tamlamalarıdır. Şimdi: konumuz suyun kullanılması şeklidir. Suyun ve  suyun gücünü  kullanmaya bakıp yorum yapacağız.

Değirmenin dolap kanatlarına giren su gücünü bırakır tertemiz çıkar. Hidroelektrik santrallarında da durum aynıdır.

Alttaki krokide görüldüğü gibi su cebri borulardan geçerek türbinlere çarpar, jeneratörleri çevirir ve tertemiz yatağına kavuşur.

Ama sulamada kullanılan dolapların iki işlevi de farklıdır. 1- Suyun kinetik enerjisi ile dönen dolaptan çıkan su tertemizdir. 2- Ama sulama için dolap kovalarının tarlaya yükselttiği su artık temiz değildir.

Aşağıda sunacağım  konularda bu farklılıkları belirtmeye çalışacağım.

Çünkü sulamadan sonra tarla içi ve ana drenaj kanallarına intikal eden su, tarla içi hizmetlerin yarattığı kirlilikleri de bünyesine almış olur.

Dünyada su kaynaklarının ortalama  % 69 sulamada yani tarımda, % 19 sanayide, % 12 kentsel tüketimde kullanılmaktadır. Bu oranlar, ülkelerinin gelişmiş,azgelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler kategorilerine gör değişmektedir.

Dünyanın birçok bölgesinde tatlı suyun yüzde 70’den fazlası tarım için kullanılıyor. Özellikle gelişmekte olan ülkeler başta olmak üzere birçok ülke için tarım sektörü en çok su kullanılan sektör.

Sanayiye baktığımızda dünyada tatlı su kullanımı ortalaması % 22 – 23 tür. Bu oran az gelişmiş ülkelerde % 7, gelişmekte olan ülkelerde % 20, çok gelişmiş ülkelerde % 40-50 civarındadır. Gelişmiş ülkelerdeki bu oranın büyüklüğü suyun termik ve nükleer santrallerde soğutma suyu olarak kullanımdan gelir. Sanayideki % 20 lik payın % 57 – 60 hidrolik ve nükleer santrallarda, % 0.3 – 3 jeotermallerde kullanılmaktadır.

Özetle; su sektörler arasında farklı oranlarda  kullanılmaktadır. İşin ilginç tarafı 21. Yüzyılın başından bu yana bu farklı sektörler arasındaki ilişki gelişmiştir. Örneğin Enerji sektörü daha çok su kullanımı yoğun hale gelirken su temini sektörü de daha çok enerji kullanımı  yoğun hale gelmiştir. Bunun bize anlattığı su sıkıntısı başlarsa enerji sıkıntısı da peşisıra gelir.

İçme  ve kullanma da tatlı suyun dünya genelinde kullanımı; % 8-10 dur. Az gelişmiş ülkelerde % 7, gelişmekte olan ülkelerde % 10,gelişmiş ülkelerde % 15 dir. Türkiyede içme ve kullanma suyu ortalama tüketimi : kişi başına 111 litre, Dünyada 150 litredir.

———————————————————————————————————

Not:Yazımı hazırlarken SPD Başkanımız Aydınlk gazetesine aşağıdaki açıklamayı yapmıştı;

17 EKİM 2022

Su Politikaları Derneği Başkanı Dursun Yıldız, su yönetimi ve bilinçli su tüketimi konularında radikal değişiklikler yapılması gerektiğini Aydınlık’a anlattı.

İstanbul Avrupa yakasında nüfus yoğunluğunun fazla olması ve su kaynaklarının Anadolu yakasına göre daha az olması bu yakada su kıtlığının daha şiddetli hissedilmesine neden olabileceğini aktaran Yıldız “Su kaynakları, en çok tarımsal alanda kullanılıyor. Suyun bilinçli bir şekilde kullanılması için yasal, kurumsal ve düşünsel alanlarda radikal değişiklikler yapılmalı. Halbuki su kaynaklarımız kirlilik, kente göç, nüfus artışı, iklim değişikliği gibi birçok baskı altında.” dedi.

Dursun Yıldız şu önerilerde bulundu:

• Vatandaşlar evde su aparatlarını tasarruflu aparatlarla değiştirmeli, su kullanım alışkanlıklarını gözden geçirmeli.
• Tarımda modern sulama teknolojilerine geçiş daha fazla teşvik edilmelidir.
• Çiftçiler vahşi sulamadan modern sulama sistemlerine geçerek suyu en verimli şekilde kullanmak için çaba sarf etmeli.
• Sanayi kuruluşlarında ve organize sanayi bölgelerinde atık suyun arıtılarak kullanımına teşvikler verilmeli.

• Suyu kirletenler ve yeraltı suyunu aşırı çekenler teknolojik olanaklarla belirlenmeli ve su kullanım hakları kısıtlanmalı.

Gıda sanayiinde; şeker, konserve, süt ve süt ürünleri v.s, tekstil, dericilik, kağıt, boya v.d, ağaç sanayii,

Kentsel kullanımda ise; toplu konutlar, hastaneler, oteller v.d kuruluşlar suları kirleten unsurlardır.

Değerli Başkan tedbirleri gayet açık ve net olarak belirtmiştir. Ayrıca Su Politikaları Derneği bu konuda çok kapsamlı iki adet de rapor yayınlamıştır.

 İzninizle bu noktalara değinmeyeceğim.

Ancak suyu kullanırken daha temiz kullanmamız gerektiğini de vurgulamadan geçmek istemem

Çünkü bu kirliliğin bedelini sonunda toplum olarak biz ödüyoruz…..

Saygılarımla.

İlker ÖZEL

İnşaat mühendisi.