Kentleşme Çarpık,

BAKAY Projesi  Tamamlanmadı ,

Yağmursuyu Altyapısı Eksik ,

Şimdi Umut Yeni Master Planının  Uygulanmasında

17 Haziran 2022

Şehir selleri son bir haftadır birçok ilimizde yeniden yaşandı. Ancak Ankara’da can kaybı da ver. Bu nedenle konuyu bu kez Ankara özelinde inceledik.

Yıllık ortalama yağış miktarı yaklaşık 390 mm olan Ankara’da Meteoroloji verilerine göre son 4 günde  bazı bölgelerde metrekareye saatte 127 kilogram yağış düşmüştür. Ankara’nın plansız kentleşen ve betonlaşan mevcut durumu ve yetersiz altyapısı bu yağışı kaldıramamış ve 4 vatandaşımız hayatını kaybetmiştir.

Ankara İli İçmesuyu, Atıksu ve Yağmursuyu Yönetimi Master Planı (2024-2054) çalışmaları, kapsamında hazırlanan Stratejik Çevresel Değerlendirme Taslak Kapsam Belirleme Raporunda şehir sellerinin önlenmesine yönelik yağmursuyu altyapısının planlandığı da  yer almaktadır.Bu kapsamda yapılan çalışmada Ankara’da mevcut toplam yağmursuyu hattı uzunluğunun 2875 km atıksu hat uzunluğunun da 8271 km  olduğu tespit edilmiştir.

Aynı kapsam belirleme raporunda atıksu yağmursuyu sistemlerinde birleşik hat olarak çalışan bölgelerden de söz edilmektedir. Mevcut durumda  binaların çatı iniş ve saha drenaj (bina bahçesi, otopark vb.) hatlarının atıksu sistemine bağlanması ile yağmursularının atıksu sistemine girdiğinden de söz edildiği raporda bu bağlantı noktalarıyla ilgili kayıt bulunmadığı da belirtilmektedir.

BAKAY Projesi Başladı ama tamamlanmadı

1989 yılında Ankara kanalizasyon ve yağmur suyu sistemi Büyükşehir belediyesine devredilmiştir. Aynı yıl geliştirilen Büyük Ankara Kanalizasyon ve Yağmursuyu Projesi (BAKAY) ile, ayrık sistem olarak yağmur suyu ve pis suyun toplanması, pis su toplama sisteminden gelen atıkları, Sincan Tatlar mevkiinde inşa edilecek atık su arıtma tesisine nakli ve arıtılmış suyun Ankara Çayı’na deşarjı öngörülmüştür.

Bazı uzmanlar tarafından ve ABB’nin 2010-2014 stratejik planında 660 milyon dolarlık BAKAY projesinin 2010 yılına kadar yağmur suyunda sadece %30’unun tamamlandığı belirtiliyor. ASKİ’nin bu konuda açıklama yapmasında ve kamuoyunu bilgilendirmesinde fayda vardır.

 Ayrıca bu proje yapıldıktan sonra Ankara’da olağanüstü imar değişiklikleri olmuş ve  Mücavir alanın imar çapı yaklaşık  iki katına çıkmıştır. Bu nedenle  projenin yeni duruma göre revize edilerek  devam ettirilmesi gerekecektir. Ayrıca bu konu Ankara’nın halen hazırlanan 2024-2054 yıllarını kapsayan içme suyu, atık su ve yağmur suyu yönetimi master planı kapsamında yer almaktadır.Bu da yeni durumun dikkate alınacağını ortaya koymaktadır.  Yeni Master plan kapsamında Şiddetli yağışlarda yağmursuyunun AAT’lerde sisteme alınmadan By-Pass edilmesi  yani doğrudan deşarjı da dikkate alınıyor

BAKAY Projesi  kapsamında  ne yapılacaktı ?

1990-1998 yılları arasında tamamlanması planlanan projenin kapsamında ;Başkent Ankara’nın 2025 yılında,  5 500 000 kişiye ulaşacağı tahmin edilen nüfusunun ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde kanalizasyon ve yağmur suyu şebekelerinin, kollektörlerinin, ana boşaltım ve kuşaklama kanallarının uygulama projelerinin yapılması, yer almaktaydı

Projenin ana bileşenleri   50 cm ile 3 m arasındaki çaplarda toplam 33 km atıksu kuşaklama kanalı, 103 km atıksu toplayıcı kanalı ve 46 km yağmursuyu drenaj kanalı idi. Projede ayrıca 1990 lı yılların başında toplam 300 km olan mevcut kanalizasyon şebeke boruları, toplayıcı ve kuşaklama kanalları ve 50 km olan mevcut drenaj kanallarının enkesitlerinin fiziksel ve yapısal durumlarının araştırılması da yer almaktaydı.

Projede Yağmursuyu ve drenaj  mevcut sistemlerinin yenilenmesi doğrultusunda 7100 adet yeni bacanın yapımı ve 2700 adet mevcut bacanın yenilenmesi için planlama yapılması da bulunmaktaydı.

Ankara’nın altında dereler akıyor

Uzmanların yaptığı açıklamalara göre Ankara dere yatakları üzerinde yapılaşan bir kent.Ankara çanağında üç büyük ve yüzlerce küçük dere var.  Bu dere yataklarının üstü tamamen kapanmış durumda. Ankara’da birçok ilçede ara sokaklarda toplanan sular  büyük eğimle ana arterlere oradan da en düşük kotlardaki bölgelere akıyor.

Bu akış artık  yağışların kısa süreli ve çok  şiddetli olması ile çok kısa zamanda gerçekleşiyor.Bu da riski arttırıyor.  Ankara’daki kent hidrolojisi hesapları yeniden yapılmalı ve akışa geçen  yağış hacimleri yeniden hesaplanarak bütüncül  bir sel riski  yönetimi planı hazırlanmalıdır.

Tedbirler için önceliğimiz  insan hayatı olmalı

Artan talepler,çarpık kentleşme ve değişen iklim koşulları ve yağış rejimi su yönetimindeki belirsizlikleri ve zorlukları da arttırmıştır. Bu kapsamda su yönetimi, su temin etmenin ve atık su hizmetinin  yanısıra yağmur sularının  güvenli bir şekilde uzaklaştırılması sorumluluğunu da taşımaktadır.

Bu kapsamda sel riski yönetimi planının kamuoyu ile paylaşılarak  aşama aşama uygulamaya konması öncelikli hale gelmiştir.

Ankara’da bundan sonra da  sıklığı artarak gerçekleşeceği öngörülen şiddetli yağış ve seller ile ilgili çalışmalarda önceliğin can kaybının önlenmesine verilmesi gerektiğini düşünüyoruz.

Ankara İli İçmesuyu, Atıksu ve Yağmursuyu Yönetimi Master Planı (2024-2054)  kapsamında gerekli önlemler alınana kadar   sellerde en yüksek can kaybı riski taşıyan düşük kotlu bölgelerle  ilgili  tespit ve bilgilendirme çalışmalarının yapılması faydalı olacaktır. Bu bölgeler yeni Master Planında  önerilecek çözümlerin uygulanmasında öncelikli olmalı ve  acil işler eylem planı kapsamında değerlendirilmelidir.

Ayrıca  yağmur suyu  toplama ve uzaklaştırma ile şehir selleri önleme planlarının Master Plan çalışmalarında acil işler listesinde ele alınması ve uygulamaya geçirilmede  öncelikli olması gerektiğine inanıyoruz.

Ayrıca  şehir selleri sırasında yayaların ve araçların nasıl davranması gerektiği konusunda farkındalığın arttırılması için kamu spotları hazırlanmasının da yararlı olacağını düşünüyoruz

Saygılarımızla

SU POLİTİKALARI DERNEĞİ