SPD Başkanı Yıldız: “Ekonomide öncelikli gündem maddesi yeşil dönüşüm olmalı”

2 Nisan 2022

ALPER ŞAŞMAZ

Su Politikaları Derneği (SPD), Yeşil Dönüşüm ve Su Politikaları İlişkisi Raporu yayınladı. Raporda, Türkiye’nin Avrupa Yeşil Mutabakatı için hazırladığı eylem planının değerlendirmesi yapılırken, çeşitli önerilerde bulunuldu. Gazetemize yaptığı açıklamasında, Yeşil Mutabakat’ın beraberinde AB ekonomisini dönüştürecek adımlar getirdiğinin altını çizen SPD Başkanı Yıldız, Türkiye’nin de bu yeşil dönüşüme ayak uyduracak hamleler yapması gerektiğini savundu. Yıldız’a göre bu adımların ilki; sürdürülebilir bir su yönetiminin oluşturulması.

“AVRUPA YEŞİL MUTABAKATI, AB EKONOMİSİNİ YENİDEN ŞEKİLLENDİRECEK”

Eylem planı ilgili gazetemize konuşan SPD Başkanı Dursun Yıldız; “Dünya’da iklim değişikliği başta olmak üzere artan sorunlar 2015 yılında Türkiye’nin de dahil olduğu Birleşmiş Milletler’in 193 üye ülkesinin oybirliği ile yürürlüğe giren “2030 Sürdürülebilir Kalkınma” gündeminin güçlendirilmesi ve desteklenmesine duyulan ihtiyacı da arttırmıştır. Söz konusu Gündem kapsamında tanımlanan 17 “Sürdürülebilir Kalkınma Amacı” refah ve esenliğin artırılması ve yoksulluğa son verilmesinin yanı sıra iklim değişikliği ile küresel mücadeleyi ekonomik ve sosyal açıdan kapsayıcı bir kalkınma modelinin ayrılmaz parçası haline getirmeyi öngörmektedir. Bu kapsamda AB başta olmak üzere diğer ülkeler de çalışmalarını sürdürmektedir. Bu süreçte, insan kaynaklı sera gazı salımlarını sınırlandırmaya ve azaltmaya yönelik çabaların yanı sıra; iklim değişikliğinin, ekonomi, uluslararası ticaret, sağlık, göç, güvenlik gibi diğer küresel sorunlarla bağlantılı olarak ele alınması kaçınılmaz hale gelmiştir. Nitekim, Avrupa Birliği (AB), 11 Aralık 2019 tarihinde açıkladığı Avrupa Yeşil Mutabakatı ile 2050 yılında iklim-nötr ilk kıta olma hedefini ortaya koyarken; aynı zamanda sanayisinin dönüşümünü gerektiren yeni bir büyüme stratejisi benimseyeceğini ve tüm politikalarını iklim değişikliği ekseninde yeniden şekillendireceğini açıklamıştır. Avrupa Yeşil Mutabakatı kapsamındaki ilgili eylemler, enerji, ulaşım, sanayi, finans, inşaat, tarım dahil AB ekonomisini yeniden şekillendirecek ve her geçen yıl ivme kazanacak bir dönüşümün temellerini teşkil etmektedir” dedi.

“TÜRKİYE’NİN YAYINLADIĞI EYLEM PLANINDA ÇALIŞMALAR 9 BAŞLIKTA TOPLANDI”

Türkiye’nin yayınladığı Eylem Planı’nda yapılması öngörülen çalışmaların dokuz başlıkta toplandığını belirten Yıldız; “Bu başlıklar; Sınırda Karbon Düzenlemeleri, Yeşil ve Döngüsel Bir Ekonomi, Yeşil Finansman, Temiz, Ekonomik ve Güvenli Enerji Arzı, Sürdürülebilir Tarım, Sürdürülebilir Akıllı Ulaşım, İklim Değişikliği ile Mücadele, Diplomasi, Avrupa Yeşil Mutabakatı Bilgilendirme ve Bilinçlendirme Faaliyetleri toplanmış. Ancak, bunların içeriklerinin yeterince güçlü olmadığı ve bu hedeflere hangi araçlarla, hangi kaynaklarla, ne tür politikalar uygulanarak, nasıl ve ne zaman varılacağı konusundaki açıklamaların yeterli olmadığı görülmektedir. Bu kapsamda yapılacak olan çalışmaların yurt dışından gelebilecek yeşil dönüşüm amaçlı fonlardan bir an önce yararlanabilmek için değil kendi içinde bütünselliğe sahip olan bir plan kapsamında ele alınmasının daha faydalı olacağı değerlendirilmektedir. Bu kapsamda konunun su politikalarıyla olan ilişkisi bu raporda ele alınarak incelenmeye çalışılmıştır” ifadelerini kullandı.

“TÜRKİYE’NİN AB’YE TİCARİ ENTEGRASYONU VE AB İLE DIŞ TİCARETİ ÜZERİNDE ÖNEMLİ ETKİLERİ OLACAK”

Avrupa Yeşil Mutabakatı’nın, hem aday ülke statüsü hem Gümrük Birliği ortağı olarak Türkiye’nin AB’ye ticari entegrasyonu ve AB ile dış ticareti üzerinde önemli etkileri olacağını belirten Yıldız şunları kaydetti: “Olası olumsuz etkileri bertaraf edebilmek ve ülkemizin sağlayacağı uyum ile hedeflenen politika değişikliklerini ülkemiz için fırsata çevirmek amacıyla Avrupa Yeşil Mutabakatı kapsamında öne çıkan ve ülkemizi etkileyebilecek konularla ilgili hızlı bir çalışma başlatılmıştır. 16 Temmuz 2021 tarihli ve 31543 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren “Yeşil Mutabakat Eylem Planı” konulu ve 2021/15 sayılı Cumhurbaşkanlığı Genelgesinin temel amacı da Ticaret Bakanlığının öncülüğünde, uluslararası ticaret ve ekonomide meydana gelen hızlı değişim ve dönüşüm karşısında Türkiye’nin kalkınma hedefleri doğrultusunda sürdürülebilir ve kaynak-etkin bir ekonomiye geçişini desteklemeyi matuf tüm tedbir ve çalışmaların ilgili kamu kurum ve kuruluşlarınca eksiksiz yerine getirilmesini amaçlamaktadır. Bu doğrultuda, ekonominin lokomotifi olan ihracatta rekabetçiliğin korunması ve geliştirilmesi, Türkiye’nin Gümrük Birliği sayesinde AB ile sağladığı bütünleşmenin derinleştirilmesine katkı sağlanması hedeflenmekte, Türkiye’nin en önemli ticaret ortağı olan AB tarafından açıklanan Avrupa Yeşil Mutabakatı ile öngörülen kapsamlı değişiklikler başta olmak üzere bu alandaki dönüşüme zamanlıca uyum sağlanması ve karşı karşıya kalınabilecek risklerin fırsata çevrilmesi amacıyla Ticaret Bakanlığı liderliğinde kamu kurum ve kuruluşları ve özel sektör iş birliği içinde Türkiye’nin küresel tedarik zincirlerine sağladığı entegrasyonun güçlendirilmesi ve yeşil yatırımların Türkiye’ye çekilmesi bakımından önemine dikkat çekilerek, Yeşil Mutabakat Eylem Planı’nın uygulanmasını takip etmek, küresel politika gelişmeleri doğrultusunda çalışmaları yönlendirmek ve gerekli koordinasyonu sağlamak üzere Ticaret Bakanlığının ilgili bakan yardımcısının başkanlığında, Strateji ve Bütçe Başkan Yardımcısı ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik, Çevre ve Şehircilik, Dışişleri, Enerji ve Tabii Kaynaklar, Hazine ve Maliye, Milli Eğitim, Sanayi ve Teknoloji, Tarım ve Orman, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlıklarının bakan yardımcılarının katılımıyla “Yeşil Mutabakat Çalışma Grubu” tesis edilmiştir. Cumhurbaşkanlığı Genelgesi ile Yeşil Mutabakat Çalışma Grubu’nun çalışma usul ve esaslarının Çalışma Grubu tarafından belirleneceği, sekretarya hizmetlerinin ise Ticaret Bakanlığı Uluslararası Anlaşmalar ve Avrupa Birliği Genel Müdürlüğü tarafından yürütüleceği açıklanmıştır. Ayrıca ilgili Bakan yardımcılarının iştiraki ile oluşturulan Yeşil Mutabakat Çalışma Grubuna yardımcı olmak maksadıyla; ihtisas çalışma grupları oluşturulabilecektir. Tüm çalışma ve toplantılara, ihtiyaç duyulması halinde ilgili kurum ve kuruluşların yanı sıra, üniversiteler, sivil toplum kuruluşları, meslek birlikleri, konu ile ilgili özel sektör temsilcileri de dahil edilebilecektir.”

“TÜRKİYE UYUM SAĞLAMALI”

“Türkiye Avrupa Yeşil Mutabakatı ile AB politikalarında öngörülen kapsamlı değişikliklerin yanı sıra, uluslararası ekonomi ve ticarette meydana gelen dönüşümü de dikkate almalıdır” diyen Yıldız, bu kapsamda ülkemiz kalkınma hedefleriyle uyumlu bir şekilde sürdürülebilir, kaynak-etkin ve yeşil bir ekonomiye geçişi destekleyecek dönüşümün sağlanması konusunda zaman kaybedilmemesi gerektiğini vurguladı. Yıldız, bu geçişin Türkiye’nin küresel ekonomiyle sağladığı bütünleşmenin korunması bakımından da büyük önem arz ettiğini sözlerine ekledi.  Yıldız değerlemdirmelerini şöyle sürdürdü: “Türkiye ekonomisi ve sanayisinin yeşil dönüşümü öncelikli gündem maddesi olarak uygulamasına ihtiyaç vardır. Yeşil dönüşüm kapsayıcı ve sürdürülebilir bir büyümenin tesis edilmesinin yanı sıra, ülkemizin AB başta olmak üzere, üçüncü ülkelere ihracatında rekabetçiliğinin korunması ve güçlendirilmesi için çok önemlidir. Bu alanda atılacak adımlar aynı zamanda ülkemizin küresel değer zincirlerine entegrasyonunun geliştirilmesi ve uluslararası yatırımlardan alacağı payın artırılması bakımından da önem teşkil etmektedir. Bu amaçla, AB başta olmak üzere hayata geçirilmesi hedeflenen politika değişikliklerinin, ülkemiz dış ticareti ile bağlantılı bir şekilde sanayi, tarım, enerji ve ulaştırma politikaları üzerindeki etkilerinin bütünsel olarak ele alınması ve ülkemizin Gümrük Birliği ilişkisi dikkate alınarak, uyumunu sağlayacak bir yol haritası oluşturulma çalışmaları başlamıştır. Bu konuda Ticaret Bakanlığı tarafından bir eylem planı hazırlanmıştır. Türkiye’nin sürdürülebilir ve kaynak etkin bir ekonomiye geçişine katkı sağlanmasını ve Türkiye’nin başta Avrupa Yeşil Mutabakatı ile öngörülen kapsamlı değişikliklere, Türkiye-AB Gümrük Birliği kapsamında sağlanan bütünleşmeyi koruyacak ve daha da ileriye taşıyacak şekilde uyum sağlamasını teminen, Eylem Planında; Sınırda karbon düzenlemeleri, Yeşil ve döngüsel bir ekonomi, Yeşil finansman, Temiz, ekonomik ve güvenli enerji arzı, Sürdürülebilir tarım, Sürdürülebilir akıllı ulaşım, İklim değişikliği ile mücadele, Diplomasi ve Avrupa Yeşil Mutabakatı bilgilendirme ve bilinçlendirme faaliyetleri başlıkları altında 32 hedef ve 81 eylem yer almaktadır.”

“TÜRKİYE MEVZUAT VE UYGULAMA OLARAK YENİLİKLERE AYAK UYDURMALI”

Türkiye’nin AB’nin hayata geçireceği ‘yeşil dönüşümden’ doğrudan etkileneceği vurgulayan Yıldız, şu ifadeleri kullandı: “Türkiye’nin Avrupa Yeşil Mutabakatı’na uyum amacıyla uygulayacağı politikalar birçok alanda etkili olmak durumundadır. Avrupa Yeşil Mutabakatı ile üye devletlerin rekabet edebilirlik güçlerinin korunması ve arttırılması amaçlandığından, değişen dünyaya uyum sağlamak için Türkiye’nin de şartlarını rekabete uygun hale getirmek için mevzuat ve uygulama olarak yeniliklere ayak uydurması gerekmektedir. Avrupa Yeşil Mutabakatı genelinde ve Döngüsel Ekonomi Eylem Planı özelinde iklim ve çevreyi korumak esas olsa da bunun ekonomik boyutu göz ardı edilmemiştir. Pil, ambalaj, plastik, gıda, tekstil ve inşaat gibi sektörlerde hammadde ve su kullanımı yüksektir ve bu sektörlerde stratejik planlarda hızla uygulamaya geçme hedeflenmektedir. Sürdürülebilir kalkınma hedefi ile donatılmış bir dijitalleşme döngüsel ekonomiye geçişte büyük bir katkı sunacaktır. Elbette bu aşamada Türkiye’nin hem dijitalleşme ve otomasyon hem de döngüsel ekonomi çalışmalarını birlikte ele alması, uyum sürecini başarılı bir şekilde yönetmesinin yolunu açacaktır. Bu noktada göz ardı edilmemesi gereken bir diğer husus da tüm bu sektörler için gerekli olan sürdürülebilir su yönetimidir. Yayınlanan Yeşil Mutabakat Eylem Planının bazı bölümlerinde özellikle atıksu ile ilgili maddelerin yer aldığı görülmektedir. Yeşil ve Döngüsel ekonomiye geçişte en temel dönüşümlerden biri de su temini ve su kalitesi yönetimi alanında gerçekleştirilmelidir. Yeşil ve Döngüsel ekonomiye geçişin başarı ile sürdürülebilmesi için üretim ve tüketim süreç ve ilişkisinin çevre ile uyumlu bir şekilde gerçekleşmesi gerekir. Bu kapsamda sürdürülebilir su ve atıksu yönetiminin doğal çevre, ekolojik dengeye duyarlı ve daha çok doğal tabanlı çözümlere yönelmesi gerekecektir. Burada su yönetiminin dijitalleşme, otomasyon teknolojilerinden de faydalanarak daha verimli ve ekolojik dengenin korunmasını önceleyen bir yönetim anlayışına geçişi için hazırlıkların şimdiden başlatılması gereklidir.”

“SU YASASI TASLAĞI BİR AN ÖNCE YASALAŞMALI”

Yeşil Mutabakat Eylem Planı 2021’in hedeflerinden; Temiz, Ekonomik ve Güvenli Enerji Arzı, Sürdürülebilir Tarım, İklim Değişikliği ile Mücadele maddelerinin başarı ile uygulanabilmesi için sürdürülebilir bir su yönetiminin gerçekleşmesi gerektiğini kaydeden Yıldız; dernek olarak hazırladıkları raporda paylaştıkları önerileri şöyle sıraladı; “Bu kapsamda da öncelikle; Su Yasası taslağı bir an önce yasalaşmalıdır. Su yönetiminde bütüncül ekosistem yaklaşımı ve doğa tabanlı çözümler anlayışı ile yenilikçi bir yönetim benimsenmelidir. Su Yönetiminin kurumsal altyapısında, teknolojik temelli radikal bir dönüşüm hazırlığı yapılmalıdır. Suyun havza ölçeğinde etkin yönetimi için Havza Yönetim Heyetlerinin yasal ve idari yapısı güçlendirilerek güçlü ve yetkin bir yapı oluşturulmalıdır. Su Yönetiminde daha küçük ölçekli uygulamalar ve döngüsel çevrimiçi kullanım anlayışı teşvik edilmelidir. Kullanılmış su, arıtılmış atıksu kullanımı ve su kalitesi yönetimindeki eksiklikler tamamlanmalı ve Çevre Etiketi kapsamında teşvik edilmelidir.”