SPD’den MADEN ATIK BARAJLARI KONUSUNDA Teknik Açıklama

MADEN ATIK BARAJLARININ  PROJE ,İNŞAAT VE İŞLETME DENETİMİ’Nİ  DSİ Genel Müdürlüğü  YAPMALIDIR.   

6 12 2021

Giresun Şebinkarahisar’da, 16 gün önce bir madencilik şirketinin ikinci atık barajındaki iç setinde oluşan çökme nedeniyle kimyasal atıklar, Darabul Deresi ile taşınarak Kılıçkaya Barajı’na kadar ulaşıp  büyük bir çevre felaketi oluşturmuştur.Madencilik şirketinin kurşun-çinko işletmesine ait Şebinkarahisar-Suşehri yolu üzerindeki tesisinin 3 tane atık barajından ikincisinde yapılan yenileme çalışması sırasında istinat duvarının çökmesiyle birinci atık barajına akan malzeme taşarak, Darabul Deresi’ne ve Kılıçkaya barajına ulaşmıştır. Sonuç olarak kurşun-çinko flatasyon tesisindeki ağır metal içerikli malzemenin  dereye toprağa ve baraja akması çevresel bir sorun oluşturmuştur” 

Atık Barajları

Atık barajlarının yer seçimi çok  önemli olup bu seçimde topografya, yerleşim yerleri, su kaynakları, zirai üretim alanlarına yakınlık gibi faktörler göz önüne alınmalıdır. Ayrıca iklim, hidroloji, hidrojeoloji, jeoloji, sismik aktiviteler, zemin,  sosyo ekonomik yapı, ekolojik faktörler ve mülkiyet durumu gibi birtakım parametrelerin de dikkate alınması gereklidir.

Ancak bu barajlar genellikle cevher hazırlama tesisine yakın seçilmeye çalışıldığından bu faktörlerin çoğu zaman ihmal edildiği görülmektedir.  

Ayrıca bu barajlarda  tüm baraj alanının  geçirimsiz bir tabakayla kaplanması,barajdaki suyun tekrar kullanımı ve  atıkların susuzlaştırılarak bu baraja atılması gibi tedbirler ilave yatırım ve işletme maliyetler getirdiği için uygulanmamaktadır.

Su kirliliği, toprak kirliliği kontrolü yönetmelikleri bu konuyla  ilgili olmasına rağmen  katı atıkların kontrolü yönetmeliğinde, maden atıklarının bertarafıyla ilgili herhangi bir hüküm ya da yaptırım mevcut değildir.Tehlikeli atıkların kontrolü yönetmeliğinde ise  maden için ayrı bir mevzuat hazırlanmalıdır denmekte ancak  bununla ilgili bir mevzuat bulunmamaktadır

 En son 2010’da çıkan madencilik faaliyetleriyle ilgili bozulan arazilerin doğaya kazandırılması yönetmeliğinde ise, bu konuya  dolaylı bir şekilde değinilmekte ve  tüm arazinin fiziksel, kimyasal duyarlılığı düşünülerek arazinin terk edilmesi gerektiği ifade edilmektedir.

Ülkemizde halen çok sayıda cevher hazırlama tesislerine ait  atık barajları bulunmakta ve bunların sayıları da artmaktadır. Ancak buna rağmen bu konuda projelendirme safhasından inşaat kontrol ve işletme kontrolü işlemlerine kadar ciddi boşluklar bulunmaktadır.

Öncelikle ÇED Yönetmeliği dahil proje ve inşaat şartnameleri ve denetim koşulları tekrar gözden geçirilmeli ve gelişmeler dikkate alınarak yeniden hazırlanmalıdır.

Bu tesislerde genellikle bilgisizlik ,ihmal ve maliyetten kaçınma gibi nedenlerle ortaya çıkan felaketler doğal çevre ve tüm canlılar için yaşamsal önem taşıyan uzun süreli  sorunlara neden olmaktadır. Bu nedenle  bu tesislerin  projelendirilmesinde ve  inşaat , işletme ve denetim süreçlerinde uzman kişilerin görev  alması ve özel bir kontrol sistemi uygulanması gereklidir.

Ayrıca işletmedeki tüm atık  barajları gözden geçirilmeli, iyileştirme ihtiyacı olanlar belirlenmeli ve denetim altında iyileştirilmeli , ömrünü tamamlamış olanlar ise kapatılmalıdır.

Saygılarımızla

Dursun Yıldız

Başkan