Irak

Yarı kurak iklimin egemen olduğu Irak’ta yağışlar her yerde eşit değildir. Yıllık ortalama yağışı 211 mm’dir. Irak’ın toplam su miktarı yılda 75.61 milyar m³ iken, toplam su tüketimi 66 milyar m³’tür. Türkiye’den doğan Fırat ve Dicle Nehirleri, Irak’ın sınır aşan sularıdır. Bu nehirler birleşmeden önce, Fırat Nehri 1000 km, Dicle Nehri 1300 km Irak topraklarından akmaktadır.(Ekinci,2013. S.4)

Irak’ta kişi başına düşen yıllık su miktarı konusunda değişik rakamlara rastlansa da ortalama olarak 5500 m³ su olarak değerlendirilmektedir. (Tiryaki,1994, s.166) Bu rakamdan anlaşılacağı gibi Irak’ın su azlığı konusunda çok da büyük bir sıkıntısı yoktur.

Suriye

Yağışların normal olduğu zamanlarda yeterli su kaynaklarına sahip olan Suriye’de su kaynakları ile şehir merkezleri arasındaki uzaklık büyük sorunların yaşanmasına sebep olmaktadır. Bu sorun, hızlı nüfus artışı, endüstriyel gelişme ve su kirliliğinin artış göstermesi sebebiyle gittikçe büyümektedir^[15]

Suriye’de yer üstü su kaynakları Fırat Nehri hariç, 9.94 milyar m³’tür.(Tiryaki, 1994, s.162). Bu yüzey sularının çok büyük bölümü, Fırat aracılığıyla Türkiye’den, Asi aracılığıyla Lübnan’dan gelir. Bu su kaynaklarına yağışlarla Fırat, Asi ve kollarından sızan sularla beslenen yeraltı sularını da eklemek gerekmektedir. Bu yeraltı su kaynakları, Ürdün ve Suudi Arabistan’a doğru giden akifer sisteminin bir parçasıdır. (Uluatam, 1992, s.120)

Litani Nehri, Lübnan’ın Bekaa vilayeti sınırları içinde doğmakta ve Bekaa Vadisi’ndeki tarım alanlarını sulamaktadır. Ortadoğu’nun diğer su kaynaklarından farklı bir statüde olan Litani Nehri, doğduğu ülkenin topraklarından çıkmadan Akdeniz’e dökülmektedir. Nehrin yılda taşıdığı su toplamı 700 m³’tür. Bu su tutarı, İsrail gibi su sıkıntısı çeken ülkeler için ilgisini bu bölgeye çekmektedir^[11] Uluslararası bir akarsu olmamasına rağmen İsrail bombardımanı ile bu Nehir üzerindeki barajlar zarar görmüştür. İsrail’in, uluslararası bir akarsu haline getirmek istediği Litani Nehri’ni Ürdün Nehri ile birleştirme amacı vardır^[12].

Litani gibi Bekaa Vadisi’nden doğan Asi Nehri, Litani’den farklı olarak Lübnan dışında Türkiye ve Suriye’yi de ilgilendirmektedir^[13]. Toplam uzunluğu 228 km olan Asi Nehri’nin 40 km’si Lübnan’da, 140 km’si Suriye’de, 88 km ise Türkiye’de bulunmaktadır. Su kaynağının %6’sı Lübnan, %92’si Suriye ve %2’si Türkiye’deki sulardan oluşur. Su kaynağının %98’i Lübnan ve Suriye tarafından, kalan %2’lik kısmıysa Türkiye tarafından kullanılmaktadır^[14]

Lübnan

Akdeniz’in doğu kıyısındaki 10 bin m³’lik küçük Lübnan, bölgenin en yağışlı iklimine sahiptir. Kıyılarındaki kuzeyden güneye uzanan dar düzlük alanlar da, hemen arkasında çabucak dikleşen ve 2500-3000 metreye ulaşan dağlar da kış boyunca bol yağış alır. Bu nedenle Lübnan’ın yağış ortalamaları 2000-1500 mm. ile Ortadoğu ülkelerinin üzerindedir. Lübnan dağlarındaki yüksek yağış ve kar örtüsü, yalnızca yüzey suları beslemekle kalmamakta, aynı zamanda bu dağlık yörede bulunan akiferleri besleyen temel kaynak da olmaktadır( Ekinci, 2013 s.7)

Litani Nehri, Lübnan topraklarında doğup, sınır aşmadan aynı ülke içinde denize dökülen bir nehirdir. Dolayısıyla Litani Nehri, Lübnan’ın bir iç suyu olup, sınır aşan niteliği bulunmamaktadır. Ancak, Litani Nehri’nin Ürdün Nehri’ne çevrilmesi için Araplar ve İsrail tarafından birbirinden farklı projeler teklif edilmiş ve bu nedenle Litani Nehri sık sık gündeme gelmiştir(Tiryaki, 1994, s.138).

Kaynaklar

TİRYAKİ, Orhan, Sınır aşan sular ve Ortadoğu’da Su Sorunu, Harp Akademileri Komutanlığı Yayınları, İstanbul, 1994, s. 143..

ULUATAM, Özhan; Damlaya Damlaya Ortadoğu’nun Su Sorunu, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 1998, Ankara, s. 96